Podcast: Download
70.000 jaar geleden waren onze voorouders onbelangrijke dieren, die zich met hun eigen zaken bemoeiden in een hoekje van Afrika, samen met alle andere dieren. Nu is iedereen het erover eens dat de mens de planeet Aarde domineert. We hebben ons over alle continenten verspreid, en onze acties bepalen het lot van andere dieren, en misschien van de Aarde zelf. Hoe zijn we zover gekomen? Historicus Yuval Noah Harari suggereert een verrassende reden voor de opkomst van de mensheid.
Inleiding
Goeiedag, het is vandaag zondag 25 oktober 2015, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 245ste aflevering van deze podcast.
Ik weet het, het is al meer dan een maand geleden dat ik nog een aflevering van Kritisch Denken publiceerde. Het probleem is dat Computers de geest geven op de meest ongeschikte momenten. Ik wist dat het niet zo lang meer zou duren en ik had al een nieuwe gekocht, maar die nieuwe PC opnieuw installeren met alle software, en dan de instellingen is een groot werk en het heeft dus eerst 2 weken geduurd voor ik daar de tijd voor vond, dan een week om het in te stellen en daarna zijn de deadlines op mijn werk al maar dichter gekomen zodat ik de tijd er niet meer voor vond. Deze week heb ik dan toch wat tijd kunnen vinden. En ik hoop om in de loop van de komende weken nog enkele opnames te publiceren.
Ik weet het, het is al meer dan een maand geleden dat ik nog een aflevering van Kritisch Denken publiceerde. Het probleem is dat Computers de geest geven op de meest ongeschikte momenten. Ik wist dat het niet zo lang meer zou duren en ik had al een nieuwe gekocht, maar die nieuwe PC opnieuw installeren met alle software, en dan de instellingen is een groot werk en het heeft dus eerst 2 weken geduurd voor ik daar de tijd voor vond, dan een week om het in te stellen en daarna zijn de deadlines op mijn werk al maar dichter gekomen zodat ik de tijd er niet meer voor vond. Deze week heb ik dan toch wat tijd kunnen vinden. En ik hoop om in de loop van de komende weken nog enkele opnames te publiceren.
De aflevering van vandaag komt van een Ted talk van Yuval Noah Harari. Het is vertaald door Els De Keyser. Harari is een Israëlische historicus die vooral onderzoek doet naar militaire geschiedenis.
Wat verklaart de opkomst van de mens?
70.000 jaar geleden waren onze voorouders onbeduidende dieren.
Het belangrijkste dat je moet weten over prehistorische mensen is dat ze onbelangrijk waren.
Ze hadden niet veel meer impact op de wereld dan de kwal, het vuurvliegje of de specht.
In schril contrast daarmee zijn we vandaag heerser over deze planeet.
En dan is de vraag: hoe zijn we zover geraakt?
Hoe veranderden we onszelf van onbeduidende apen die zich met hun eigen zaken bemoeiden in een hoekje in Afrika, in de meesters van de planeet Aarde?
Meestal zoeken we naar het verschil tussen onszelf en alle andere dieren op individueel niveau.
We willen geloven — ik wil geloven dat ik iets speciaals heb, mijn lichaam, mijn brein, dat me zo superieur maakt aan een hond, een varken of een chimpansee.
Maar de waarheid is dat ik, op individueel niveau, beschamend veel van een chimpansee weg heb.
Als je mij en een chimpansee samen op een afgelegen eiland zet, en we moesten vechten om te overleven, om te zien wie daar het best in was, dan zou ik mijn geld beslist inzetten op de chimpansee, niet op mijzelf.
Niet dat er iets mis is met mij persoonlijk.
Als je om het even wie hier zou nemen en je zou die alleen op een eiland zetten met een chimpansee, zou de chimpansee het allicht veel beter doen.
Het grote verschil tussen mensen en alle andere dieren zit niet op het niveau van het individu, maar op het collectieve niveau.
Mensen controleren de planeet omdat het de enige zoogdieren zijn die flexibel samenwerken, en in zeer grote groepen.
Er zijn andere dieren –de sociale insecten, de bijen, de mieren — die in grote groepen kunnen samenwerken, maar ze zijn daar niet flexibel in. Hun samenwerking is heel rigide. Er is eigenlijk maar één manier waarop een bijenkorf kan werken. En als er een nieuwe kans opduikt, of een nieuw gevaar, kunnen de bijen niet zomaar hun sociale systeem heruitvinden. Ze kunnen bijvoorbeeld de koningin niet executeren en een bijenrepubliek uitroepen, of een communistische dictatuur van de werkbijen.
Andere dieren, zoals de sociale zoogdieren — de wolf, de olifant, de dolfijn, de chimpansee — kunnen veel flexibeler samenwerken, maar dat doen ze alleen in kleine groepen, want samenwerking tussen chimpansees is gebaseerd op intieme kennis van elkaar. Ik ben een chimpansee en jij bent een chimpansee, en wil ik met je samenwerken, dan moet ik je persoonlijk kennen.
Wat voor chimpansee ben jij? Ben je een leuke chimpansee? Ben je een slechte chimpansee? Ben je betrouwbaar?
Als ik je niet ken, hoe kan ik dan met jou samenwerken?
Het enige dier dat de twee vaardigheden kan combineren en flexibel kan samenwerken in grote groepen, zijn wij, Homo sapiens.
Eén tegen tegen één, of zelfs 10 tegen 10 zijn chimpansees wellicht sterker dan wij.
Maar stel 1.000 mensen op tegen 1.000 chimpansees en de mensen winnen met gemak, om de eenvoudige reden dat 1.000 chimpansees helemaal niet kunnen samenwerken.
Als je 100.000 chimpansees in Oxford Street wil proppen, of in Wembley Stadium, of het Tienanmenplein of het Vaticaan, dan krijg je chaos, complete chaos.
Stel je Wembley Stadium voor met 100.000 chimpansees. Je reinste waanzin. Mensen daarentegen komen er vaak met tienduizenden samen, en dat geeft meestal geen chaos. Het geeft extreem gesofisticeerde en effectieve samenwerkingsnetwerken. Alle enorme verwezenlijkingen van de mensheid in de geschiedenis, of het nu het bouwen van de piramides is of naar de maan vliegen, zijn niet gebaseerd op individuele vermogens, maar op het vermogen om flexibel samen te werken in grote groepen.
Denk even na over wat ik je nu zal vertellen: Zo’n 5000 mensen zullen deze podcast beluisteren en de meesten van hen zijn volstrekte vreemden voor mij ergens in Amsterdam of Limburg. Ik ken ook niet echt iedereen die ervoor zorgt dat mijn opname op jouw toestel terecht komt. Kan je je inbeelden dat er in Limburg mensen zijn die naar deze podcast luisteren?
Ik ken de piloot niet, of de bemanning van het vliegtuig dat me deze zomer na mijn vakantie terug naar huis heeft gebracht.
Ik ken de uitvinders en de fabrikanten niet van de recorder die mijn woorden opneemt.
Ik ken de mensen niet die de boeken en artikels schreven die ik las ter voorbereiding van deze opname.
Maar hoewel we elkaar niet kennen, kunnen we samen werken aan die wereldwijde uitwisseling van ideeën. Dat kunnen chimpansees niet. Ze communiceren uiteraard, maar je zult een chimpansee nooit naar zijn verre neven zien reizen om een toespraak te houden over bananen of olifanten of iets anders dat chimpansees zou kunnen interesseren.
Samenwerking is uiteraard niet altijd positief. Alle vreselijke dingen die mensen sinds mensenheugenis doen — en we hebben echt vreselijke dingen gedaan — die zijn ook gebaseerd op samenwerking op grote schaal.
Gevangenissen zijn een systeem van samenwerking. Concentratiekampen zijn een systeem van samenwerking. Chimpansees hebben geen gevangenissen of concentratiekampen.
Stel dat ik je ervan heb weten te overtuigen dat wij de wereld controleren omdat we flexibel samenwerken in grote groepen. Dan rijst meteen de volgende vraag bij de nieuwsgierige luisteraar: hoe doen we dat dan precies? Hoe komt het dat wij alleen, van alle dieren, zo samenwerken? Het antwoord ligt in onze verbeelding.
Wij kunnen flexibel samenwerken met een oneindig aantal vreemdelingen omdat wij als enigen van alle dieren op de planeet fictie kunnen creëren en erin geloven — fictieve verhalen.
Zolang iedereen gelooft in dezelfde fictie, gehoorzaamt iedereen aan dezelfde regels en volgen ze dezelfde regels, dezelfde waarden.
Alle andere dieren gebruiken hun communicatiesysteem alleen om de realiteit te beschrijven. Een chimpansee kan zeggen: “Kijk, daar is een leeuw, laten we wegrennen!” Of “Kijk! Daar is een bananenboom! Laten we bananen gaan eten!”
Mensen daarentegen gebruiken hun taal niet alleen om de realiteit te beschrijven maar ook om nieuwe realiteiten te maken, fictieve realiteiten. Een mens kan zeggen: “Kijk, er is een god boven de wolken! Als jij niet doet wat ik je zeg, zal God je straffen na je dood en stuurt hij je naar de hel.” Als iedereen dit verhaal dat ik heb verzonnen, gelooft, dan volgen jullie dezelfde normen en wetten en waarden, en kunnen jullie samenwerken.
Alleen mensen kunnen dat. Je kan een chimpansee er nooit van overtuigen om je een banaan te geven met de belofte “Na je dood ga je naar de chimpanseehemel en krijg je hopen bananen voor je goede daden. Geef die banaan maar hier.”
Geen enkele chimpansee trapt in zo’n verhaal. Alleen mensen geloven dat soort verhalen, en daarom hebben wij de wereld in onze macht terwijl de chimpansees opgesloten zitten in zoos en onderzoekslaboratoria.
Je vindt het misschien aanvaardbaar dat mensen op het religieuze domein samenwerken door in dezelfde fictie te geloven. Miljoenen mensen komen samen om een kathedraal of een moskee te bouwen, of te vechten als kruisvaarder of jihadi, omdat ze in dezelfde verhalen geloven over God en de hemel en de hel. Maar ik wil benadrukken dat precies hetzelfde mechanisme ten grondslag ligt aan alle andere vormen van grootschalige menselijke samenwerking, niet alleen op religieus vlak.
Neem bijvoorbeeld het juridische vlak. De meeste rechtssystemen op de wereld steunen op een geloof in mensenrechten.
Maar wat zijn mensenrechten?
Mensenrechten zijn, net als God en de hemel, gewoon een verhaal dat we uitgevonden hebben.
Het zijn geen objectieve realiteiten, niet één of ander biologisch effect in verband met homo sapiens.
Neem een mens, snij hem open, kijk vanbinnen, en je zult het hart, de nieren, neuronen, hormonen, DNA aantreffen, maar geen rechten
Rechten vind je alleen in de verhalen die we hebben uitgevonden en verspreid gedurende de jongste eeuwen.
Het kunnen heel positieve verhalen zijn, hele goede verhalen, maar het is nog steeds fictie die we uitgevonden hebben.
Hetzelfde geldt voor het domein van de politiek. De belangrijkste factoren in de moderne politiek zijn staten en naties.
Maar wat zijn staten en naties? Het gaat niet om een objectieve realiteit. Een berg is een objectieve realiteit. Je kan hem zien, je kan hem aanraken, je kan hem zelfs ruiken. Maar een natie of een staat, zeg maar Israël of Iran of Frankrijk of Duitsland, dat is gewoon een verhaal dat we verzonnen hebben en waar we ons erg aan hebben gehecht.
Hetzelfde geldt in het domein van de economie. Vandaag de dag zijn de belangrijkste actoren in de wereldeconomie vennootschappen en bedrijven.
Velen van jullie werken wellicht voor een bedrijf, zoals Google of Toyota of McDonald’s.
Wat zijn dat voor dingen?
Het zijn wat juristen ‘juridische ficties’ noemen. Het zijn verhalen die zijn verzonnen en die in stand worden gehouden door de machtige tovenaars die we juristen noemen.
En wat doen bedrijven de hele dag? Ze proberen vooral geld te verdienen. Maar wat is geld?
Geld is alweer geen objectieve realiteit, het heeft geen objectieve waarde. Neem een oranje briefje, het tien eurobiljet. Kijk eens — het heeft geen waarde. Je kan het niet opeten, niet opdrinken, niet dragen. Maar toen kwamen die meestervertellers op de proppen, de grote bankiers, de ministers van financiën, de eerste ministers — en ze vertelden een overtuigend verhaal: “Zie je dat oranje stuk papier? Dat is 10 kilo bananen waard.”
En als ik het geloof, en jij gelooft het, en iedereen gelooft het, dan werkt het echt. Ik kan met dit waardeloze stuk papier naar de supermarkt gaan het aan een volstrekt vreemde mens geven, die ik nog nooit heb gezien, en ik krijg in ruil echte bananen die ik zelfs kan opeten.
Dat is verbluffend.
Dat lukt met chimpansees nooit. Chimpansees ruilen wel: “Geef mij een kokosnoot, dan krijg je een banaan van mij.”
Dat kan lukken. Maar “Jij geeft mij een waardeloos stuk papier en je verwacht dat ik je een banaan geef? Geen denken aan! Voor wie hou je mij? Voor een mens?”
Het belangrijkste dat je moet weten over prehistorische mensen is dat ze onbelangrijk waren.
Ze hadden niet veel meer impact op de wereld dan de kwal, het vuurvliegje of de specht.
In schril contrast daarmee zijn we vandaag heerser over deze planeet.
En dan is de vraag: hoe zijn we zover geraakt?
Hoe veranderden we onszelf van onbeduidende apen die zich met hun eigen zaken bemoeiden in een hoekje in Afrika, in de meesters van de planeet Aarde?
Meestal zoeken we naar het verschil tussen onszelf en alle andere dieren op individueel niveau.
We willen geloven — ik wil geloven dat ik iets speciaals heb, mijn lichaam, mijn brein, dat me zo superieur maakt aan een hond, een varken of een chimpansee.
Maar de waarheid is dat ik, op individueel niveau, beschamend veel van een chimpansee weg heb.
Als je mij en een chimpansee samen op een afgelegen eiland zet, en we moesten vechten om te overleven, om te zien wie daar het best in was, dan zou ik mijn geld beslist inzetten op de chimpansee, niet op mijzelf.
Niet dat er iets mis is met mij persoonlijk.
Als je om het even wie hier zou nemen en je zou die alleen op een eiland zetten met een chimpansee, zou de chimpansee het allicht veel beter doen.
Het grote verschil tussen mensen en alle andere dieren zit niet op het niveau van het individu, maar op het collectieve niveau.
Mensen controleren de planeet omdat het de enige zoogdieren zijn die flexibel samenwerken, en in zeer grote groepen.
Er zijn andere dieren –de sociale insecten, de bijen, de mieren — die in grote groepen kunnen samenwerken, maar ze zijn daar niet flexibel in. Hun samenwerking is heel rigide. Er is eigenlijk maar één manier waarop een bijenkorf kan werken. En als er een nieuwe kans opduikt, of een nieuw gevaar, kunnen de bijen niet zomaar hun sociale systeem heruitvinden. Ze kunnen bijvoorbeeld de koningin niet executeren en een bijenrepubliek uitroepen, of een communistische dictatuur van de werkbijen.
Andere dieren, zoals de sociale zoogdieren — de wolf, de olifant, de dolfijn, de chimpansee — kunnen veel flexibeler samenwerken, maar dat doen ze alleen in kleine groepen, want samenwerking tussen chimpansees is gebaseerd op intieme kennis van elkaar. Ik ben een chimpansee en jij bent een chimpansee, en wil ik met je samenwerken, dan moet ik je persoonlijk kennen.
Wat voor chimpansee ben jij? Ben je een leuke chimpansee? Ben je een slechte chimpansee? Ben je betrouwbaar?
Als ik je niet ken, hoe kan ik dan met jou samenwerken?
Het enige dier dat de twee vaardigheden kan combineren en flexibel kan samenwerken in grote groepen, zijn wij, Homo sapiens.
Eén tegen tegen één, of zelfs 10 tegen 10 zijn chimpansees wellicht sterker dan wij.
Maar stel 1.000 mensen op tegen 1.000 chimpansees en de mensen winnen met gemak, om de eenvoudige reden dat 1.000 chimpansees helemaal niet kunnen samenwerken.
Als je 100.000 chimpansees in Oxford Street wil proppen, of in Wembley Stadium, of het Tienanmenplein of het Vaticaan, dan krijg je chaos, complete chaos.
Stel je Wembley Stadium voor met 100.000 chimpansees. Je reinste waanzin. Mensen daarentegen komen er vaak met tienduizenden samen, en dat geeft meestal geen chaos. Het geeft extreem gesofisticeerde en effectieve samenwerkingsnetwerken. Alle enorme verwezenlijkingen van de mensheid in de geschiedenis, of het nu het bouwen van de piramides is of naar de maan vliegen, zijn niet gebaseerd op individuele vermogens, maar op het vermogen om flexibel samen te werken in grote groepen.
Denk even na over wat ik je nu zal vertellen: Zo’n 5000 mensen zullen deze podcast beluisteren en de meesten van hen zijn volstrekte vreemden voor mij ergens in Amsterdam of Limburg. Ik ken ook niet echt iedereen die ervoor zorgt dat mijn opname op jouw toestel terecht komt. Kan je je inbeelden dat er in Limburg mensen zijn die naar deze podcast luisteren?
Ik ken de piloot niet, of de bemanning van het vliegtuig dat me deze zomer na mijn vakantie terug naar huis heeft gebracht.
Ik ken de uitvinders en de fabrikanten niet van de recorder die mijn woorden opneemt.
Ik ken de mensen niet die de boeken en artikels schreven die ik las ter voorbereiding van deze opname.
Maar hoewel we elkaar niet kennen, kunnen we samen werken aan die wereldwijde uitwisseling van ideeën. Dat kunnen chimpansees niet. Ze communiceren uiteraard, maar je zult een chimpansee nooit naar zijn verre neven zien reizen om een toespraak te houden over bananen of olifanten of iets anders dat chimpansees zou kunnen interesseren.
Samenwerking is uiteraard niet altijd positief. Alle vreselijke dingen die mensen sinds mensenheugenis doen — en we hebben echt vreselijke dingen gedaan — die zijn ook gebaseerd op samenwerking op grote schaal.
Gevangenissen zijn een systeem van samenwerking. Concentratiekampen zijn een systeem van samenwerking. Chimpansees hebben geen gevangenissen of concentratiekampen.
Stel dat ik je ervan heb weten te overtuigen dat wij de wereld controleren omdat we flexibel samenwerken in grote groepen. Dan rijst meteen de volgende vraag bij de nieuwsgierige luisteraar: hoe doen we dat dan precies? Hoe komt het dat wij alleen, van alle dieren, zo samenwerken? Het antwoord ligt in onze verbeelding.
Wij kunnen flexibel samenwerken met een oneindig aantal vreemdelingen omdat wij als enigen van alle dieren op de planeet fictie kunnen creëren en erin geloven — fictieve verhalen.
Zolang iedereen gelooft in dezelfde fictie, gehoorzaamt iedereen aan dezelfde regels en volgen ze dezelfde regels, dezelfde waarden.
Alle andere dieren gebruiken hun communicatiesysteem alleen om de realiteit te beschrijven. Een chimpansee kan zeggen: “Kijk, daar is een leeuw, laten we wegrennen!” Of “Kijk! Daar is een bananenboom! Laten we bananen gaan eten!”
Mensen daarentegen gebruiken hun taal niet alleen om de realiteit te beschrijven maar ook om nieuwe realiteiten te maken, fictieve realiteiten. Een mens kan zeggen: “Kijk, er is een god boven de wolken! Als jij niet doet wat ik je zeg, zal God je straffen na je dood en stuurt hij je naar de hel.” Als iedereen dit verhaal dat ik heb verzonnen, gelooft, dan volgen jullie dezelfde normen en wetten en waarden, en kunnen jullie samenwerken.
Alleen mensen kunnen dat. Je kan een chimpansee er nooit van overtuigen om je een banaan te geven met de belofte “Na je dood ga je naar de chimpanseehemel en krijg je hopen bananen voor je goede daden. Geef die banaan maar hier.”
Geen enkele chimpansee trapt in zo’n verhaal. Alleen mensen geloven dat soort verhalen, en daarom hebben wij de wereld in onze macht terwijl de chimpansees opgesloten zitten in zoos en onderzoekslaboratoria.
Je vindt het misschien aanvaardbaar dat mensen op het religieuze domein samenwerken door in dezelfde fictie te geloven. Miljoenen mensen komen samen om een kathedraal of een moskee te bouwen, of te vechten als kruisvaarder of jihadi, omdat ze in dezelfde verhalen geloven over God en de hemel en de hel. Maar ik wil benadrukken dat precies hetzelfde mechanisme ten grondslag ligt aan alle andere vormen van grootschalige menselijke samenwerking, niet alleen op religieus vlak.
Neem bijvoorbeeld het juridische vlak. De meeste rechtssystemen op de wereld steunen op een geloof in mensenrechten.
Maar wat zijn mensenrechten?
Mensenrechten zijn, net als God en de hemel, gewoon een verhaal dat we uitgevonden hebben.
Het zijn geen objectieve realiteiten, niet één of ander biologisch effect in verband met homo sapiens.
Neem een mens, snij hem open, kijk vanbinnen, en je zult het hart, de nieren, neuronen, hormonen, DNA aantreffen, maar geen rechten
Rechten vind je alleen in de verhalen die we hebben uitgevonden en verspreid gedurende de jongste eeuwen.
Het kunnen heel positieve verhalen zijn, hele goede verhalen, maar het is nog steeds fictie die we uitgevonden hebben.
Hetzelfde geldt voor het domein van de politiek. De belangrijkste factoren in de moderne politiek zijn staten en naties.
Maar wat zijn staten en naties? Het gaat niet om een objectieve realiteit. Een berg is een objectieve realiteit. Je kan hem zien, je kan hem aanraken, je kan hem zelfs ruiken. Maar een natie of een staat, zeg maar Israël of Iran of Frankrijk of Duitsland, dat is gewoon een verhaal dat we verzonnen hebben en waar we ons erg aan hebben gehecht.
Hetzelfde geldt in het domein van de economie. Vandaag de dag zijn de belangrijkste actoren in de wereldeconomie vennootschappen en bedrijven.
Velen van jullie werken wellicht voor een bedrijf, zoals Google of Toyota of McDonald’s.
Wat zijn dat voor dingen?
Het zijn wat juristen ‘juridische ficties’ noemen. Het zijn verhalen die zijn verzonnen en die in stand worden gehouden door de machtige tovenaars die we juristen noemen.
En wat doen bedrijven de hele dag? Ze proberen vooral geld te verdienen. Maar wat is geld?
Geld is alweer geen objectieve realiteit, het heeft geen objectieve waarde. Neem een oranje briefje, het tien eurobiljet. Kijk eens — het heeft geen waarde. Je kan het niet opeten, niet opdrinken, niet dragen. Maar toen kwamen die meestervertellers op de proppen, de grote bankiers, de ministers van financiën, de eerste ministers — en ze vertelden een overtuigend verhaal: “Zie je dat oranje stuk papier? Dat is 10 kilo bananen waard.”
En als ik het geloof, en jij gelooft het, en iedereen gelooft het, dan werkt het echt. Ik kan met dit waardeloze stuk papier naar de supermarkt gaan het aan een volstrekt vreemde mens geven, die ik nog nooit heb gezien, en ik krijg in ruil echte bananen die ik zelfs kan opeten.
Dat is verbluffend.
Dat lukt met chimpansees nooit. Chimpansees ruilen wel: “Geef mij een kokosnoot, dan krijg je een banaan van mij.”
Dat kan lukken. Maar “Jij geeft mij een waardeloos stuk papier en je verwacht dat ik je een banaan geef? Geen denken aan! Voor wie hou je mij? Voor een mens?”
Geld is het meest succesvolle verhaal dat ooit is verzonnen en verteld door mensen, omdat het het enige verhaal is dat iedereen gelooft.
Niet iedereen gelooft in God, niet iedereen gelooft in mensenrechten, niet iedereen gelooft in nationalisme, maar iedereen gelooft in geld en in het dollarbiljet.
Neem zelfs Osama bin Laden. Hij haatte de Amerikaanse politiek en de Amerikaanse godsdienst en de Amerikaanse cultuur, maar hij had geen bezwaar tegen Amerikaanse dollars. Hij was er best wel dol op.
Samenvattend, dus: wij mensen controleren de wereld omdat we in een duale realiteit leven. Alle andere dieren leven in een objectieve realiteit. Hun realiteit bestaat uit objectieve entiteiten, zoals rivieren, bomen, leeuwen en olifanten.
Wij mensen leven ook in een objectieve realiteit. Ook in onze wereld zijn er rivieren en bomen en leeuwen en olifanten. Maar door de eeuwen heen hebben we bovenop deze objectieve realiteit een tweede laag van fictie geconstrueerd, een realiteit die uit fictieve entiteiten bestaat: naties, goden, geld, bedrijven.
Het verbluffende is dat in de loop van de geschiedenis deze fictieve realiteit alsmaar machtiger werd zodat heden ten dage de grootmachten van de wereld deze fictieve entiteiten zijn.
Vandaag hangt het overleven van rivieren en bomen en leeuwen en olifanten af van de beslissingen en wensen van fictieve entiteiten — de Verenigde Staten, Google, de Wereldbank… — die slechts in onze eigen verbeelding bestaan.
Dankuwel.
Het citaat
Het citaat van vandaag komt van Ester Duflo. Duflo is vooral bekend van haar wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van diverse vormen van ontwikkelingshulp. Ze staat aan de wieg van Evidence Based Poverty Eradication, of op wetenschappelijk verantwoorde wijze methoden zoeken om armoede effectief en duurzaam te verminderen.
Ik vind haar citaat ook interessant omdat het vrij breed toepasbaar is. Het gebruik van kleine stappen om een grote verandering te bereiken is de basis van Kaizen, een uit Japan afkomstige techniek om bedrijven beter te doen functioneren. Theresa Amabile toonde ook empirisch aan dat dit principe werkt en zeer motiverend werkt op mensen.
Duflo zei:
Ik vind haar citaat ook interessant omdat het vrij breed toepasbaar is. Het gebruik van kleine stappen om een grote verandering te bereiken is de basis van Kaizen, een uit Japan afkomstige techniek om bedrijven beter te doen functioneren. Theresa Amabile toonde ook empirisch aan dat dit principe werkt en zeer motiverend werkt op mensen.
Duflo zei:
Het is mogelijk om significante vooruitgang te boeken tegen de grootste problemen in de wereld door een opstapeling van vele kleine stappen, elk goed uitgedacht, zorgvuldig getest en oordeelkundig geïmplementeerd. De politieke belemmeringen zijn reëel en maken het moeilijk om grote oplossingen te vinden voor grote problemen. Maar in de marge is er een aanzienlijke traagheid om instellingen en politiek te verbeteren. Deze veranderingen zullen incrementeel zijn, maar ze zullen duurzaam zijn en verder op zichzelf blijven bouwen. Ze kunnen het begin worden van een stille revolutie.
Bronnen
Geweldig stuk, het doet mij ook denken aan de nonduale filosofie en dit verhaal versterkt mijn gevoel dat ze daar wel een goed punt hebben.
Bedankt!