Moeder Teresa, heilig of slechts schijn? (2)

Goeiedag, het is vandaag zondag 1 mei 2015, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 268ste aflevering van deze podcast.
Vandaag horen jullie het tweede deel van…

Het eerste en tweede mirakel
Zoals eerder vermeld zal Moeder Teresa in 2016 heilig verklaard worden. Er zijn enkele voorwaarden om heilig verklaard te worden, maar de belangrijkste is dat er postuum twee mirakels gebeurden die aan de kandidaat heilige worden toegeschreven. Als er slechts één mirakel is, kan je enkel zalig worden verklaard. Dit wordt vaak beschouwd als opstapje naar de heiligverklaring. Moeder Teresa werd al in 2003 zalig verklaard.
Deze zaligverklaring was toen al niet geheel onbesproken. Vroeger was er een regel dat men pas vijf jaar na de dood in aanmerking kwam voor een zaligverklaring, dit om zich beter te beschermen tegen lokale populaire en misschien wel dubieuze figuren. Ook was er een advocatus diaboli, een advocaat van de duivel, die al te bonte beweringen moest onderzoeken. Dit werd afgeschaft en zo kreeg de toenmalige paus Johannes Paulus II de vrije hand om meer heiligen te creëren dan al zijn voorgangers samen tot ver in de 16de eeuw.
En dan het eerste mirakel… Ook hier lijkt een en ander aan de hand. Moeder Teresa is gestorven in 1997. Op de eerste verjaardag van haar overlijden, in 1998 dus, hadden twee nonnen in het dorpje Raigunj naar eigen zeggen een aluminium medaille met een afbeelding van Moeder Teresa die, ook niet zeker, in contact was geweest met het lijk van Moeder Teresa, op de buik van Monica Besra gehangen. De vrouw zou aan een tumor in haar buik hebben geleden en na deze handeling zou ze op miraculeuze wijze genezen zijn. Dit was echter niet het verhaal waarmee dokter Manju Murshed, het hoofd van het lokale ziekenhuis, dokter T.K. Biswas en zijn collega-gynaecoloog dokter Ranjan Mustafi mee naar buiten kwamen. Volgens de drie dokters leed de vrouw aan tuberculose en aan cysten op de eierstokken en werd ze met succes behandeld voor beide aandoeningen. Waar dokter Murshed zich nog het meeste aan stoorde waren de aanhoudende telefoontjes van de orde van Moeder Teresa om de genezing ‘miraculeus’ te noemen. De getuigenis van de Monica Besra zelf was nogal verwarrend, ze praatte zeer snel en kon geen vragen beantwoorden. Even later zal haar man, de heer Seiku, in een interview met Time Magazine verklaren: “Dat het veel gedoe was om niks, mijn vrouw is genezen door dokters en niet door een of ander mirakel.”
Dit zal ook niet het laatste zijn dat we van Monica Besra horen. Enkele jaren later zegt ze door de nonnen in de steek gelaten te zijn: “Mijn hut werd vaak bezocht door nonnen van de Missionarissen van Naastenliefde voor de zaligverklaring. Ze deden veel beloftes en verzekerden me van financiële hulp tijdens mijn leven en de opleiding van mijn kinderen. Na de zaligverklaring waren ze me vergeten. Ik leef nu in schaarste. Mijn man is ziek, mijn kinderen zijn gestopt met naar school te gaan omdat ik geen geld heb. Ik moet op het veld werken om mijn man en vijf kinderen eten te kunnen geven.”
Het tweede mirakel dat aan Moeder Teresa wordt toegeschreven is dus nog maar in december 2015 aangekondigd. Ditmaal gaat het om een man in Brazilië die genezen is van een meervoudige hersentumor. Het verhaal gaat dat de man geopereerd diende te worden. Hij werd de operatiekamer binnengereden, reeds in coma, maar wegens technische problemen diende de operatie even uitgesteld te worden. Na slechts een half uur uit de kamer geweest te zijn trof de arts de man aan in de operatiekamer, volledig bij bewustzijn en genezen. Gezien de vrouw van de man haar gebeden steeds richtte tot Moeder Teresa staat er dus een tweede mirakel op haar palmares.
Elke dokter in een ziekenhuis zal je kunnen vertellen dat er patiënten zijn die onverwachte en spectaculaire verbeteringen maken, iets wat moeilijk te verklaren is. Net zoals er ook ogenschijnlijk gezonde personen zijn die plots zwaar ziek worden.
Het mirakel van Monica Besra heeft hier echter niets van. Toch wordt Moeder Teresa nu heilig verklaard net omwille van dit mirakel, dat duidelijk vals is. Je kan je afvragen of mirakels verklaren bij Indische dorpelingen, en nu ook in Brazilië, tussen de fakirs en andere kwakzalvers, goed voor ze is.

Het enige gekende geneesmiddel voor armoede verwaarloosd
Christopher Hitchens, de schrijver van het eerder aangehaalde boek over Moeder Teresa, staat niet alleen bekend als journalist en omwille van dit boek. In de latere jaren van zijn leven trad hij ook vaak op de voorgrond in debatten over religie. In een op YouTube te bekijken debat met Tony Blair weet hij het goed te verwoorden:

…En ik wist dat liefdadigheid op de proppen ging komen, en ik neem dit heel serieus. Namelijk omdat we weten, dames en heren, en we zijn waarschijnlijk de eerste generatie mensen die het echt weten, wat de meest effectieve behandeling voor armoede echt is. Het ontsnapte voor een zeer lange tijd aan de menselijke gedachtegang. De behandeling voor armoede heeft een naam: vrouwenemancipatie. Als je vrouwen een zekere controle geeft over hun voortplanting, als je ze een zeg geeft, ze van de dierlijke cyclus van voortplanting haalt die de natuur en religieuze doctrine aan hen opdringt — de religieuze doctrine dwingt hen in feite zelfs — en als je hen dan wat zaden en geld toestopt, gaat het met alles de goede kant op in dat dorp. Niet alleen vermindert armoede, maar scholing, gezondheid, en ook het optimisme zullen toenemen. Het maakt niet uit: probeer het in Bangladesh, probeer het in Bolivië, het werkt. Het werkt altijd. Noem me één religie die hiervoor staat of dat ooit heeft gedaan. Waar je ook kijkt in de wereld en je de boeien van onwetendheid en de ziekte van dommigheid probeert weg te nemen, dan is het altijd het georganiseerde geloof dat in je weg staat.

Het hoeft niet te verbazen dat ook Moeder Teresa, die altijd trouw was aan het leergezag van de Kerk, tegen eender welk middel was dat geboorte kon beperken, en een rare visie had over seks en voortplanting. De officiële dogma’s, die al terug te voeren zijn naar de heilige Paulus maar in de geschiedenis van de kerk min of meer zijn aangepast, verboden geestelijken om te trouwen en maakten het ook voor vrouwen onmogelijk om tot de geestelijkheid te behoren. Homoseksuele daden worden natuurlijk verafschuwd, net zoals heteroseksuele daden buiten het huwelijk én zelfs binnen het huwelijk als je het doet voor het genot in plaats vanuit de noodzaak tot voortplanting.
Ook de bezorgdheid om het leven in de baarmoeder staat steeds op de voorgrond bij Moeder Teresa. Toen er, omwille van agressieve oorlogen, in Bangladesh en later in Bosnië massaverkrachtingen gebeurden riep Moeder Teresa op om het zaad van de agressor niet te aborteren. “Je kan het kind opgeven ter adoptie of het grootbrengen in een andere geest dan in welke het verwekt werd.”, klonk het. Deze oproep werd later herhaald door Paus Johannes-Paulus II.
Dit standpunt is terug te brengen tot de leer van Sint Thomas van Aquino. Volgens deze wordt in de baarmoeder door God al snel een onsterfelijke ziel geschapen, zodat je dan over een mens spreekt. Dit standpunt heeft gedurende de verschillende eeuwen enkele variaties gekend, maar sinds de 19de eeuw is het volgens de Kerk zo dat de embryo vanaf de conceptie een mens is met een onsterfelijke ziel.
Dit is echter in tegenspraak met de wetenschap, die in het de beginfase van een zwangerschap slechts heeft over een embryonale groep cellen, dan een foetus om uiteindelijk een mens te worden. Bovendien kan tot een week na de conceptie een embryo zich splitsen zodat er een eeneiige tweeling ontstaat.
In België mag een zwangerschapsafbreking tot week 12. Dit is een grens die arbitrair is aangenomen. Ze valt ongeveer samen met het punt waarbij men aanneemt dat het embryo overgaat in een foetus. Eventueel mag een abortus echter nog tot 24 weken na de conceptie als de gezondheid van de vrouw in het gedrang komt of als er een ernstige afwijking bij de foetus wordt vastgesteld. Na week 24 kan er nog tot een abortus worden overgegaan, maar dit is zeer uitzonderlijk en meestal na de raadpleging van een ethische commissie. In Nederland ligt de grens voor abortus op 24 weken en er moet 5 dagen bedenktijd toegepast worden.
De afbraak van een zwangerschap is dan wel arbitrair, maar merk op dat de Kerk ook een arbitrair punt kiest, namelijk dat van de conceptie. Een man produceert quasi constant zaadcellen, en een vrouw heeft elke maand een eicel, of soms zelfs twee. Als geen van deze cellen verloren mag gaan dan zou een vrouw logischerwijs elke maand moeten proberen een kind te maken, en een man in principe nog veel meer.
Moeder Teresa heeft zich meermaals en steeds op de momenten dat het ertoe deed in de discussie rond geboortebeperking gemengd. Zo wist ze in 1992 in een speech in Ierland te vertellen: “Laat ons beloven aan Onze Lieve Vrouw die Ierland zo liefheeft dat we nooit in dit land één enkele abortus zullen toelaten. En geen voorbehoedsmiddelen.” Ook tijdens haar speech die ze gaf bij het aanvaarden van de Nobelprijs voor de Vrede in 1979 noemde ze abortus moord en beschouwde ze het als de grootste bedreiging voor de wereldvrede.
Niet enkel abortus, maar ook zaken die hebben bewezen dat ze het aantal abortussen kunnen verlagen, werden door Moeder Teresa steeds tegengewerkt. Het is goed onderzocht en het staat vast dat contraceptiva en de bijhorende voorlichtingscampagnes het effect hebben dat ze het aantal, al dan niet illegale, abortussen verminderen. De ban tegen geboortebeperking gaat dus verder dan na het punt van conceptie, ook het verhinderen van de conceptie valt hier onder, alhoewel dit op de keper beschouwd eigenlijk geen steek houdt. Echter, volgens de cultus van het lijden is elke seksuele handeling een verlangen van het vlees, en iets dat men dus dient te vermijden. Men kan dus stellen dat in de Katholieke Kerk de zaak tegen abortus en de zaak tegen contraceptiva, alhoewel met hetzelfde effect, toch uit een andere leerstelling voortkomen.
De Kerk lijkt zich niet bewust van het verband tussen de snelle bevolkingsgroei en de verspreiding en voortduring van armoede, ziekte, kommer en kwel en de effecten ervan op het milieu.
Dit hele verhaal is in de recente jaren ook binnen de Kerk een bron van dispuut geweest. In Latijns Amerika was er door de concurrentie met het protestantisme en een nood aan nieuwe priesters, de vraag of er iets aan het celibaat kon worden gedaan. In West-Europa en de Verenigde Staten lijken heel wat congregaties hun zaken te doen zonder de officiële leer in verband met de geboortebeperking maar te vermelden. Actiegroepen van homoseksuelen hebben petities georganiseerd om als volwaardig katholiek te worden erkend, met als reden dat God ze nu eenmaal zo heeft geschapen. Conservatieve christelijke schrijvers zoals William Buckley hebben ook aangegeven dat het niet klopt contraceptiva als even grote zonde te beschouwen als abortus.
In al deze debatten in de Katholieke Kerk is Moeder Teresa steeds de meest reactionaire figuur geweest. De fundamentalistische vleugel van het Vaticaan kon steeds op twee manieren van Moeder Teresa gebruik maken. Ten eerste als reclame voor de goede werken van de Kerk en ten tweede als instrument om klassieke dogma’s bij de gelovigen levend te houden. Ze heeft zich altijd een fel tegenstander getoond van abortus, van contraceptie en van het idee dat er een limiet op de groei van de wereldbevolking zou moeten komen.

Volgende keer gaan we kijken naar de financiële bronnen van Moeder Theresa.

Het citaat van vandaag is van Voltaire.
Voltaire zei:

“Wie je in onzin kan laten geloven, kan je wreedheden laten begaan.”

– The missionary position: Mother Teresa in theory and practice – Christopher Hitchens
– Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch: Een zoektocht naar waarheid – Dirk Verhofstadt
– Waarom ik geen christen ben – Bertrand Russell
– “Mother Teresa: Hell’s Angel” op YouTube
– STOP the missionaries of Charity
– Persaankondiging literatuurstudie universiteit Montreal
– Biografie op website Vaticaan
– Mommie Dearst van Hitchens op Slate
– Mother Teresa: Anything but a saint…
– Christopher Hitchens – God is niet groot.