Journalistiek en waarheid over osteopathie en chiropraxie

De minister van volksgezondheid heeft aan het KCE gevraagd om een studie uit te voeren naar de werking van alternatieve geneeswijzen, teneinde stappen te kunnen zetten in de uitvoering van de wet Colla. Vorige week publiceerden ze hun eerste rapport, en Guy Tegenbos heeft daar een artikel over gepubliceerd op de website van De Standaard. Een krant die zichzelf rekent tot de Vlaamse kwaliteitskranten. Wat staat er?

Goed nieuws voor kraker en osteopaat – Chiropraxie en osteopathie werken bij nekpijn en lage rugpijn, door Guy Tegenbos

Van osteopathie en chiropraxie en hun manuele therapieën is bewezen dat ze werken bij twee aandoeningen: nekpijn en lage rugpijn. De overheid moet goed opgeleide beoefenaars erkennen om patiënten een kwaliteitsgarantie te geven.

De rest van het artikel kan je lezen op de website van deze krant. Ik heb een link voorzien op de notities van deze aflevering. Net als verschillende skeptische vrienden vond ik dit bericht nogal merkwaardig. Wat doet een goede skepticus dan op zo’n moment? Op zoek gaan naar de originele bron. Maar laten we eens kijken wat Het Nieuwsblad hierover schrijft. Uiteindelijk is dit een krant met veel minder pretenties, maar interessant is dat beide kranten van dezelfde uitgever komen.

Volgens Het Nieuwsblad werkt het niet

Rapport: ‘Osteopaat en ‘kraker’ helpen niet’

Bijna negen op de tien mensen die een osteopaat of een chiropractor – een ‘kraker’ – bezoeken zijn tevreden over de behandeling. Maar een nieuwe studie wijst uit dat de geneeswijzen alleen helpen bij nek- en lage rugpijn. En dus niet terugbetaald moeten worden. Lees verder…

Toch eigenaardig dat twee kranten die dan nog van dezelfde uitgever komen tegengestelde besluiten rapporteren op basis van hetzelfde rapport van experten. Nu, Guy Tegenbos is een politiek journalist en geen wetenschapsjournalist. Het zou dus wel eens kunnen dat politieke journalisten niet in staat zijn om objectieve rapporten correct te interpreteren.

Laten we nu dus eens naar de website van het KCE gaan en kijken wat ze echt geschreven hebben. Op die website vind je een lijvig rapport waar alle details van het onderzoek beschreven staan, met inbegrip van een bijlage. Er zit ook een synthese bij die toch nog 36 bladzijden telt, maar gelukkig is er ook een eigen persbericht. Dit staat er in:

Osteopathie en chiropraxie: werkzaamheid alleen bewezen bij nek- en lage rugpijn, toch is 90% van de patiënten tevreden

Meer dan 1 op 3 Belgen raadpleegt minstens 1 keer in zijn leven een chiropractor, homeopaat, acupuncturist of osteopaat. In het kader van de verdere uitvoering van de wet Colla vroeg de minister van Volksgezondheid het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een stand van zaken op te maken van deze populaire niet-conventionele geneeswijzen. Dit zorgde voor een Belgische primeur: in dit eerste rapport bestudeerde het KCE osteopathie en chiropraxie tegelijkertijd vanuit een wetenschappelijke, sociologische, juridische en organisatorische invalshoek. Lees verder…

 

Opmerkelijk toch dat een gewone populaire krant erin slaagt om zo’n onderzoeksrapport nauwkeurig weer te geven terwijl een zogenaamde kwaliteitskrant dat niet kan. Guy Tegenbos heeft blijkbaar 1 woord uit het originele rapport vergeten. Het woord ‘enkel’. Dat schijnbaar onbelangrijke woord weglaten geeft de tekst een totaal verschillende betekenis. In het rapport staat: “Werkt enkel bij nekpijn en lage rugpijn”, terwijl er in De Standaard staat: “Werkt bij nekpijn en lage rugpijn”. Het laatste suggereert dat er nu een doorbraak is over de werking van chiropraxie en osteopathie, en dat men waarschijnlijk bij volgende onderzoeken nog andere kwalen zal vinden die door deze methoden genezen kunnen worden. Het originele rapport zegt echter duidelijk dat voor beide methoden geen enkel bewijs van werking is behalve voor nek- en lage rugpijn en dat er voor die twee klachten alleen zwak bewijs is. Dat is iets heel anders. Nu kan je daar natuurlijk uit afleiden dat we voor die twee kwalen de behandelingen wel kunnen erkennen. Maar het rapport zegt ook duidelijk dat chiropraxie risico’s inhoudt. Geneeskunde is een voortdurend afwegen van risico’s en baten en van het toepassen van de behandelingen die het beste resultaat geven met de laagste risico’s. Laten we eens een andere bron gebruiken om uit te zoeken wat we eigenlijk zouden moeten doen.

Bekocht of Behandeld

Volgens “Bekocht of Behandeld? De feiten over altenatieve geneeswijzen”, door Simon Singh & Edzard Ernst, (Arbeiderspers, 2010.) werkt osteopathie (kraken) en chiropraxie in een beperkt aantal gevallen wel. Ze raden wel af chiropraxie te kiezen, omdat chiropractors aan de nekwervels durven kraken, en dat kan ernstige gevolgen hebben. Osteopathie gebruikt minder kracht bij het uitoefenen van druk, en zou helpen bij sommige vormen van rugpijn, wat wel logisch is. Mensen met osteoporose, botkanker en andere aandoeningen, die de botten en/of gewrichten verzwakken, wordt osteopathie afgeraden, en geven beter de voorkeur aan fysiotherapie.

Het probleem met osteopathie is dus vooral dat sommigen diverse heilzame effecten claimen die voor osteopathie niet gelden. Denk er ook aan dat pijnbehendeling met osteopathie alleen maar een symptomatische behandeling is. De onderliggende problemen van je pijn worden dus niet opgelost. En, o ironie, waren het niet juist de alternatieven die de reguliere geneeskunde het label “symptomatisch” opkleven?

Aangezien de reguliere kinesitherapie beter werkt dan osteopathie en aangezien de kinesist je alleen zal behandelen voor zaken waarvoor kinesitherapie wordt aangeraden, is dat waarschijnlijk de meest wijze keuze. Ga gewoon naar je huisarts met die klacht en dan naar de kinestist als je huisarts vindt dat het nodig is. Maar kies je huisarts wel onder die 95% van huisartsen die niet heulen met de alterneuterij.

Het citaat van vandaag komt van Carol Tavris. Carol Tavris is een sociaalpsychologe verbonden aan de universiteit van Michigan. Ze schreef samen met Elliot Aronson het boek “Mistakes were made (but not by me)”. Of “Er werden fouten gemaakt (maar niet door mij).” Ik ben dat boek momenteel aan het lezen. Echt een aanrader. Het behandelt de problematiek van de cognitieve dissonantie. Tavris zei:

De wetenschappelijke methode bestaat uit het gebruik van procedures die niet ontworpen zijn om aan te tonen dat onze voorspellingen en hypothesen correct zijn, maar wel dat ze wel eens verkeerd zouden kunnen zijn. Wetenschappelijk denken is nuttig voor iedereen in gelijk welke job omdat het ons de mogelijkheid, of zelfs de naakte waarheid, onder ogen doet zien dat we fout waren. Het dwingt ons om onszelf te confronteren met onze zelf-verrechtvaardiging en het publiekelijk te presenteren om te doorprikken.
Daarom is wetenschap in essentie een vorm van hoogmoedcontrole.

Tot de volgende keer.