De TwijfelBenadering (4)

Goeiedag, het is vandaag zondag 16 augustus 2009, ik ben Jozef Van Giel en dit is de Vierentwintigste aflevering van deze podcast.

Vandaag behandelen we het vierde en laatste deel van De TwijfelBenadering. Zoals ik reeds vertelde in de vorige delen, is deze tekst een vertaling van de YouTube film “The DoubtingApproach”. De auteur van die film was zo vriendelijk om ons de scripts van die films ter beschikking te stellen. Rik Delaet heeft deze aflevering vertaald.
Een link naar de film kan je vinden op mijn website.
1. De TwijfelBenadering deel 4
Eerder heb ik er al op gewezen dat het onlogisch zou zijn dat iemand volledig zeker zou zijn als het gaat over een Geloof, want een Geloof is door de aard ervan iets dat je gelooft zonder definitief bewijs en waar je dus niet zeker kan van zijn. We hebben ook gezien dat religies vaker wel dan niet mensen, die een onwankelbaar geloof hebben of beweren het te hebben, op een voetstuk plaatsen. En anderzijds de twijfelaars schrik aanjagen of straffen. Daarenboven hebben we aangetoond dat God niet zou willen dat we al te zeker waren inzake geloofszaken. Zelfs niet over Zijn bestaan. Maar dat Hij liever zou hebben dat we zouden twijfelen. [Zie daarover de vorige 3 delen] Hoe zou een religieuze vereniging dus de Twijfelbenadering moeten toepassen op hun bijeenkomsten, hun theologie en het leven in het algemeen? Wel, om te beginnen zijn er zo al. Deze groepen worden echter meestal als te vrijdenkend beschouwd, ze zijn weinig talrijk en hun politieke invloed is zo goed als onbestaande. Toch zouden diegenen die Twijfel als heilzaam en logisch beschouwen (wetenschappers, agnostici, atheïsten, humanisten en andere twijfelaars) de groepen, die twijfel in hun dagdagelijkse religieuze praktijk laten meespelen, moeten respecteren en erkennen dat er een wezenlijk verschil is tussen de twijfelende religieuze mensen en dezen die er helemaal zeker van zijn of ernaar streven.
Maar hoe zit het dan met individuen, of zelfs groepen, die de Twijfelbenadering willen gaan toepassen in een religieuze context? Vooreerst moeten ze ervan overtuigd geraken dat je je voor twijfel niet hoeft te schamen. Ze moeten zien af te raken van het door een religieuze opvoeding veroorzaakt automatisme, om je schuldig te voelen als je een geloofspunt betwijfelt. En ze moeten in plaats daarvan gaan inzien dat een twijfelende houding iemand kan helpen om onlogische geloofspunten als dusdanig te herkennen. Die zullen sneuvelen als je ze met de rede te lijf gaat.
Ten tweede zouden ze ook de moed moeten hebben om, in het besef dat ze ernaast zouden kunnen zitten, hoe klein de kans erop ook is, dat in hun ontmoetingen, gebeden en theologie tot uitdrukking te brengen. Meer woorden als “indien” en “of” zouden in hun sermoenen en gezangen moeten opduiken. Zo ben ik in een godsdienstig lied nog nooit de woorden “Als God bestaat” tegengekomen . En waarom niet? Terwijl, zoals logisch aangetoond, de mogelijkheid dat God niet bestaat reëel is. Waarom stellen sermoenen en gebeden het dan altijd zo voor dat God zeker bestaat en vermelden ze nooit de mogelijkheid dat dat niet zo is? Natuurlijk gaat het niet alleen over het bestaan van God. Je kan dezelfde analyse toepassen op eender welk geloofspunt in een geloofssysteem. In het belang van de kinderen, die elk woord voor waar aannemen, moet je hen meedelen dat wat je zegt fout zou kunnen zijn. Anders ben je hen maar iets aan het wijsmaken.
Ten derde, moet ook worden uitgesproken dat andere al dan niet theïstische geloofssystemen hun waarde hebben; en dat je van mensen met andere Geloven en geloofspraktijken iets kan opsteken. Dat de mogelijkheid bestaat dat zij wel eens gelijk en jij ongelijk zouden kunnen hebben. In een omgeving waar een groep mensen volledig zeker is van hun geloof zal er geen begrip of luisterbereidheid zijn voor de standpunten van de ander. Op die manier wordt hun geloof een splijtzwam. Om al deze redenen is nederigheid in je eigen geloof nodig, wil je tot communicatie komen met anderen. En nederigheid vloeit voort uit de Twijfelbenadering. Herinner je dat als je zou willen dat iemand zijn of haar positie in vraag zou stellen het niet meer dan juist zou zijn dat je dat ook op jezelf zou toepassen.

Wat zeggen de geschriften over twijfel. Voor vele godsdienstige mensen zijn hun geschriften een leidraad en norm voor hun geloof en gedrag. Goed of fout, religieuze groepen zullen met grotere waarschijnlijkheid een bepaald geloof of praktijk accepteren indien ze daar aanwijzingen voor vinden in bijvoorbeeld de Bijbel of de Koran.
Het is niet te verwonderen dat religieuze gemeenschappen de voorkeur geven aan zekerheid boven twijfel als dat ook zo is in de meest relevante Bijbel- of Koranpassages. Hier volgen drie voorbeelden uit het evangelie: [Mattheus 14:22-32, Mattheus 21:18-22, en Johannes 20:24-29].
Zoek ze zelf eens op. Ze veroordelen allemaal twijfel als negatief en schadelijk. Maar in het boek van de Handelingen wordt twijfel eervol en zelfs nobel genoemd. In Handelingen 17:11 waren Paulus en Silas in Berea aan het prediken maar de mensen slikten niet zomaar alles als zoete koek. Deze mensen werden als edeler van karakter dan de Thessaloniërs beschouwd omdat ze open stonden voor de boodschap en dagelijks de schrifturen naplozen om te zien of Paulus de waarheid vertelde. Met andere woorden, de Bereanen zochten naar bewijsmateriaal, in dit geval de geschriften, om te zien of Paulus en Silas de waarheid vertelden.
Er bestond bij de mensen enige twijfel over Paulus’ boodschap en ze controleerden of de boodschap overeen kwam met wat hij zegde. Als ze niet twijfelden zouden ze de moeite niet hebben genomen om in de geschriften na te gaan of de boodschap waar was. Ze zouden ze zonder meer aanvaard hebben. En hun twijfel werd in de Handelingen dan ook geprezen.
De Bijbel keurt dus twijfel af, maar ondersteunt ook twijfel. En de Koran? Ook hier weer ondersteunen de meeste verzen de zekerheid, maar toch is er ook plaats voor twijfel. In het tweede hoofdstuk, waar de Koran het over zichzelf heeft, staat te lezen: “Dit boek, waarin geen twijfel wordt gevonden, is een leidraad voor hen die waken (tegen het kwaad).” (2:2)

En zo vind je nog vele andere voorbeelden. Alhoewel, wat verder in hetzelfde hoofdstuk kan je lezen: “En zo je datgene, dat We hebben geopenbaard aan Onze dienaar, betwijfelt, maak dan zelf eens een gelijkaardig hoofdstuk en beroep je op andere getuigen dan Allah als je de waarheid spreekt.” (2:23). Ook hier wordt ruimte gemaakt voor twijfelaars.
Wat betekent dat nu allemaal? Niet zo erg veel zoals in het geval van andere betwiste passages. Ruziënde partijen vinden allebei bijval en weerlegging in de Bijbel en de Koran. Maar toch houdt dit in dat zowel Christenen als Moslims indien gewenst ondersteuning vinden voor de Twijfelbenadering in hun respectieve boeken.
En hoe zit het met de dagdagelijkse uitspraken die we allemaal gebruiken in verband met zekerheid en twijfel? Ik betrap er mezelf op dat ik dingen zeg als: “Ik ben er zeker van dat ik mijn sleutels daar gelegd had.” Of “Ik ben er zeker van dat ze zullen komen.” Terwijl ik er, achteraf bekeken, helemaal niet zo zeker van was. Omdat ik er helemaal niet zeker van kon zijn. Natuurlijk weten de meeste mensen dat ik eigenlijk bedoelde: “Ik ben er zo zeker van als menselijk mogelijk is.” Maar hoe begrijpen kinderen dit, of goedgelovigen?
Om al deze redenen probeer ik altijd, waar en met wie ik ook ben, mijn taalgebruik zo aan te passen dat ik zo nauwkeurig en waarheidsgetrouw ben als maar mogelijk is, zodat mensen altijd begrijpen wat ik bedoel. Zou het gebruik van de Twijfelbenadering in religieuze kringen, waar op Geloof gebaseerde beweringen geen absolute zekerheid hebben, ook geen goede gewoonte zijn?
Ik ben er bijna zeker van dat, als een groep mensen de Twijfelbenadering toepaste, ze met grotere zekerheid tot een geloof of praktijk, gebaseerd op waarheid en wijsheid, zouden komen vergeleken met een groep, die een geloofssysteem aanhangt waarin ze toevallig zijn geboren of waarvan ze volledige zekerheid hebben.
Ik geloof ook dat op plaatsen, waar Twijfel als heilzaam en logisch wordt omarmd, duidelijk valse geloven significant in aantal zouden verminderen: creationisme zou hiervan maar één voorbeeld zijn.

Doe het rustig aan, mensen!

2. Het citaat
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ayaan_Hirshi_Ali
Het citaat van vandaag komt van Ayaan Hirsi Ali. Zij is een Nederlandse politica van Somalische afkomst. Ze is als moslim geboren en heeft alles meegemaakt wat een moslima normaal meemaakt. Ze werd besneden, ze heeft uit eigen wil een boerka gedragen tot en met uitgehuwelijkt worden aan een man die ze nog nooit gezien had. Op dat moment is ze gevlucht en via Frankfurt in Nederland terecht gekomen waar ze asiel gevraagd heeft, dan de Nederlandse nationaliteit om tenslotte in de politiek te gaan. Daar heeft ze hard gestreden voor de integratie van migranten en voor vrouwenrechten. Tijdens die periode heeft ze samen met Theo Van Gogh de film “Submission” over de toestand van de vrouw binnen de islam gemaakt. Sinds zijn moord leeft ze onder strenge politiebescherming.
Ze schreef het boek “Mijn Vrijheid” als autobiografie. Ik heb het gelezen. Nee, ik heb het niet gelezen, ik heb het beluisterd. Het is ook uitgegeven als luisterboek, ingelezen door Ayaan zelf.
Iedereen zou dit boek absoluut moeten lezen, vooral al die mensen die denken dat de Islam een godsdienst zoals alle andere is.

Ayaan Hirsi Ali zei:
“Dat de afgelopen duizend jaar in de hele Arabische wereld evenveel boeken zijn vertaald als in Spanje in een jaar is een feit. Dat al die islamitische landen geen democratie hebben is een feit.”

Tot de volgende keer.