De ondergang van dwaas geloof / Er is niets mis met ‘ik weet het niet’

Goeiedag, het is vandaag zondag 9 september 2012, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 132ste aflevering van deze podcast. Deze aflevering kwam tot stand mede dankzij Rik Delaet.Mijn oproep uit aflevering 130 heeft effect gehad. Enkele luisteraars hebben de facebookpagina van Russell’s Theepot bevriend en we hebben enkele nieuwe volgers op Twitter. Bovendien hebben enkele mensen een gulle financiële steun gegeven. En vorige vrijdag bood iemand zich aan om de Facebook pagina te beheren. Allen hartelijk bedankt daarvoor. Zo nu en dan maakt iemand ook een opmerking dat de website dringend gerestyled moet worden want het heeft teveel een jaren ’80 look. Er zijn al enkele pogingen geweest om hem te veranderen. Thijs, één van de luisteraars was begonnen met een prachtige hype styling, maar toen kwam hij in tijdnood en heeft het opgegeven. Mijn vrouw en zonen ergerden zich ook al zo erg dat mijn vrouw Drupal is beginnen leren, maar dat heeft ze ook snel opgegeven. Ik onderhoud de website nog altijd met simpele ouderwetse HTML code en een beetje PHP. Ja, ik geef toe, in de jaren ’80 heb ik ook assembler-programma’s geschreven. Die HTML code heeft één groot voordeel: het blijft allemaal overzichtelijk en simpel en ik heb het allemaal onder controle. En als je het allemaal wil weten: de animaties zijn GIF files die ik met Synfig heb gemaakt. Voor mij werkt de website prima, maar als iemand zich geroepen voelt, contacteer me dan maar en ik geef je toegang tot de administratie om iets op te zetten. Vandaag bespreken we: De Ondergang van Dwaas Geloof.

De Ondergang van Dwaas Geloof, door Victor Stenger (Fysicus, Ph.D.) 
Vertaald door Rik Delaet. Het originele artikel komt uit een lezing op 04 maart 2012 bij de CFI vergadering, ‘Moving Secularism Forward’, Orlando.

Ik wil het hebben over een bepaalde groep secularisten-wetenschappers en hun interactie met religie. De meeste wetenschappers geven er de voorkeur aan eventuele conflicten met religie uit de weg te gaan. Ze willen niet dat de financieringsbronnen van hun onderzoek opdrogen en houden zich maar liever afzijdig. Ze hebben betere dingen te doen, of dat denken ze tenminste toch. Ik wil degenen onder jullie die geen wetenschapper zijn, aanzetten om wetenschappers ervan te overtuigen te stoppen met het negeren van religie en de realiteit van wat ze is, en altijd is geweest, onder ogen te zien – een plaag voor de mensheid die onze vooruitgang al duizenden jaren lang heeft gehinderd en nu gewoonweg ons voortbestaan in gevaar brengt. Wetenschappers hebben de plicht de rest van de seculiere gemeenschap zover te brengen dat de invloed van religie verminderd wordt tot op het punt dat ze nog slechts een verwaarloosbaar effect heeft op de samenleving. Ik geloof niet dat dit onmogelijk is. Astrologie en het lezen van de ingewanden van schapen hebben afgedaan om te beslissen over de loop van de gebeurtenissen, zoals al dan niet een oorlog beginnen. Waarom kunnen we hetzelfde niet verwachten voor de imaginaire dialogen met een oude tribale hemelgod die door ten minste één recente Amerikaanse president werden gebruikt om zijn daden goed te praten? Laten we eens kijken naar enkele gevallen waar wetenschappers traag geweest zijn om de negatieve invloed te onderkennen die religie heeft op belangrijke wetenschappelijke kwesties. Sinds de jaren 1850 is de menselijke bevolking geëxplodeerd met als gevolg niet-duurzame exploitatie van de hulpbronnen van de aarde. Deze groei kan niet eindeloos doorgaan. Alleen door het verminderen van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het verminderen van de bevolkingsaangroei kunnen we verwachten om te overleven. In plaats van te helpen, belemmert religie deze inspanningen door het ontmoedigen van geboortebeperking en andere maatregelen die absoluut nodig zijn om deze doelen te bereiken. Nu al sterven elk jaar drie miljoen mensen door de vervuiling door verbranding van fossiele brandstoffen en organisch materiaal. En dat zal alleen maar toenemen als we doorgaan op de huidige weg Een leefbare toekomst is echter niet buiten ons bereik. Kernreactoren op basis van vloeibaar thorium zouden de wereld alle energie die ze voor duizend jaar nodig heeft, kunnen bieden. En veilig, met een minimale milieu-impact en geen toepassingen voor nucleaire wapens. Met thoriumreactors zouden er geen Three-Mile-Island-, Tsjernobyl- of Fukushima-rampen zijn geweest. De enige reden dat uranium en plutonium worden gebruikt in kernreactoren is dat je er bommen mee kan maken. Je kan geen bommen maken met thorium. Zonne-energie zou al economisch concurrentieel zijn met olie, als de economie de kosten van de schade aan het milieu, de volksgezondheid, en van het leger, nodig om bronnen en vervoer te verdedigen, in de olieprijs zou opnemen. Stel je een wereld zonder olie voor. Ik kan het. Waarom slaan we deze al duidelijk door de wetenschap aangegeven wegen niet in? Omdat we sinds het einde van de negentiende eeuw woonden in een plutocratie waarin aardolie en andere fossiele brandstoffen vrijwel alle sectoren van onze economie domineren op grond van de enorme rijkdom die zij brengen aan hun producenten en distributeurs. Wat heeft dit nu met religie te maken? Al sinds de prehistorie was de religie de dienstmaagd van de macht, en helpt hen om die macht te behouden. Stamhoofden, koningen en keizers hadden altijd priesters en sjamanen aan hun zijde om hun onderdanen ervan te verzekeren dat hun leiderschap steunde op goddelijk recht. In het Amerika van vandaag oliën petrodollars een grote christelijke propagandamachine die de inspanningen van wetenschappers ondermijnt om oplossingen te zoeken voor de problemen zoals de overbevolking, vervuiling en klimaatverandering waarmee wij geconfronteerd worden. Zij maken gebruik van technieken die 30 jaar geleden ontwikkeld werden door de tabaksindustrie om het bewijs dat roken kanker en hart- en vaatziekten veroorzaakt, te onderdrukken. En deze technieken maken gebruik van de antiwetenschap die inherent is aan religieus geloof.

Een nieuwe techniek die in de afgelopen jaren is toegevoegd aan het arsenaal van de ontkenning van de opwarming van de aarde is om de klimaatverandering voor te stellen als een theologische kwestie. Ontkenners van de opwarming van de aarde zeggen dat God nooit zou toestaan dat het leven op aarde zou vernietigd worden. Hij gaf de mens immers heerschappij over de planeet. Trouwens, het einde van de wereld komt toch binnenkort, dus maakt het niet uit. Republikeinse politici staan in de voorhoede in de strijd om de klimaatverandering. John Shimkus, republikein uit Illinois, heeft gezegd dat klimaatverandering een mythe is omdat God tegen Noach had gezegd dat hij de aarde nooit meer zou vernietigen door een overstroming. Alle huidige republikeinse presidentskandidaten hebben ofwel altijd gezegd dat klimaatverandering bedrog is of namen eerdere verklaringen terug waarin zij toegaven dat de opwarming een feit is. De Cornwall Alliantie voor ‘Het Rentmeesterschap van de Schepping’ heeft wat zij noemt ‘Een Evangelische Verklaring Over De Opwarming Van De Aarde’ afgekondigd. De verklaring stelt dat de Aarde en haar ecosystemen ‘robuust, veerkrachtig, zelfregulerend, zelfcorrigerend en uitstekend geschikt voor menselijk welzijn zijn. En ze tonen de heerlijkheid van God’. De verklaring ontkent dat de Aarde en haar ecosystemen ‘fragiele en onstabiele producten van het toeval’ zijn en dat het klimaatsysteem van de Aarde bijzonder kwetsbaar is voor gevaarlijke verandering van wat zij noemen ‘minuscule veranderingen in de atmosferische chemie’. De Cornwallverklaring stelt dat er geen overtuigend wetenschappelijk bewijs is dat broeikasgassen, afkomstig van menselijke activiteit, gevaarlijke opwarming van de aarde veroorzaken. Het ontkent dus dat kooldioxide een verontreinigende stof is en beweert dat het verminderen van broeikasgassen geen significante vermindering van de toekomstige mondiale temperaturen kan bewerkstelligen. Ongeveer 500 mensen, waaronder een groot aantal niet-deskundige wetenschappers en andere academici, hebben hun goedkeuring gehecht aan deze verklaring. Dit is niet alleen de mening van een kleine marginale groep, maar die van de grote meerderheid van de evangelische christenen, die veel meer invloed uitoefenen dan hun werkelijke aantallen rechtvaardigen. Terwijl de petrocraten de wetenschap gebruiken voor elk aspect van hun bedrijf, maken ze hypocriet gebruik van de antiwetenschap die inherent is aan de religie om eventuele wetenschappelijke bevindingen die hun macht en fortuin bedreigen, te ondermijnen. De meeste wetenschappers beseffen niet dat wetenschap en religie fundamenteel onverenigbaar zijn. Niet omdat ze erover nagedacht hebben, maar omdat ze er liever niet over nadenken. Fundamentalisten weten dat wetenschap en religie onverenigbaar zijn, omdat de wetenschap zoveel van wat er in de bijbel staat onderuit haalt. Ze zien de bijbel als het letterlijke woord van God. Voor hen is de wetenschap gewoon fout en moet ze worden ‘gekerstend’. Een goed gefinancierde inspanning is net daarop uit, terwijl de meeste wetenschappers aan de zijlijn staan, omdat ze liever niet betrokken raken. Maar wetenschap en religie zijn altijd in oorlog geweest, en zullen het altijd zijn. Een van de sprekers van gisteren zei dat hij hield van het woord ‘religie’, maar noemde het een ‘geloof’. Er zijn verschillende soorten geloofssystemen.

Wetenschap is een geloofsysteem dat gebaseerd is op rede en bewijs. Religie is een geloofsysteem gebaseerd op onzin. Gematigde christenen beweren dat ze de wetenschap ondersteunen, maar ze houden nog steeds vast aan geloven zonder empirische basis. Gematigden zullen je vertellen dat ze de evolutie accepteren, maar dan zullen ze erop aandringen dat ze nog altijd geleid is door God. Dat is geen darwinistische evolutie. Dat is ‘ Intelligent Ontwerp’. Er komt geen leiding, goddelijk of anderszins, te pas bij de darwinistische evolutie. Een recent fenomeen is de bundeling van krachten tussen de ontkenners van klimaatverandering en de ontkenners van evolutie. Hun enige overeenkomst is een gemeenschappelijke motivatie op grond van godsdienst. Verschillende wetgevers hebben al wetsvoorstellen ingediend met de eis dat leraren ‘alle kanten’ van het bewijs voor evolutie en de opwarming van de aarde moeten presenteren. Nu zou dat geen probleem zijn als de argumenten van alle kanten nauwkeurig en integer werden gepresenteerd. Maar we weten dat dat hoogstwaarschijnlijk niet zal gebeuren, omdat het enige doel van deze nota het creëren is van de illusie van wetenschappelijke controverse over onderwerpen waar in feite een sterke consensus binnen de wetenschappelijke gemeenschap bestaat. Het is net als evenveel tijd opeisen voor de geologie van de platte Aarde.

Christopher Hitchens heeft eens gezegd dat hij niet alleen tegen de georganiseerde religie was, maar ook tegen religieus geloof. Religie zou niet zo’n negatieve kracht in de samenleving zijn als het alleen maar ging over naar de kerk gaan en overgangsrituelen vieren. Het magisch denken echter, dat diep ingeworteld zit waar het geloof de overhand heeft op feitenmateriaal, verdraait alle gebieden van het leven. Het bevordert oppervlakkige overtuigingen die, nadat ze zonder de rede worden aangehangen, niet kunnen worden verdreven door de rede. Magisch denken negeert feitenmateriaal en begunstigt elke meest van pas komende of sociaal aanvaardbare mening. Al zullen wetenschappers ook wel de neiging hebben om de meerderheid te volgen, in ieder geval kunnen ze overtuigd worden om hun gedachten te herzien wanneer de data dat vragen. Magische overtuigingen zijn niet alleen beperkt tot religie, maar uit te breiden tot economie, politiek en gezondheid. En niet eens door gebrek aan informatie. Vandaag worden we allemaal overspoeld met informatie, met name op het internet. Veel van die gegevens zijn echter onbetrouwbaar en je moet al een geoefend denker zijn om de goede van de slechte te onderscheiden. Magisch denken en blind geloof zijn de slechtst denkbare mentale systeem die we onder deze omstandigheden kunnen toepassen. Ze zorgen ervoor dat de meest schandalige leugens en stommiteiten worden geaccepteerd als feiten. Nergens is dit duidelijker dan vandaag de dag in Amerika waar de grote meerderheid van het publiek vasthoudt aan een hele reeks van religieuze en pseudowetenschappelijke overtuigingen, ondanks het totale gebrek aan bewijs om deze overtuigingen te ondersteunen, en zelfs tegen sterk bewijs in dat ze tegenspreekt. Dit is de dwaasheid van het geloof en toont aan waarom het moet worden bestreden. Blind geloof is geen goede manier om een wereld te beheren. Zoals ik al heb opgemerkt, worden gelovigen gemanipuleerd om tegen hun eigen belangen op gebied van gezondheid en economie in te gaan en om gevestigde wetenschappelijke bevindingen in twijfel te trekken. Dit zou niet mogelijk zijn als de wereldopvattingen van wetenschap en religie niet diametraal tegenover elkaar stonden.

Wetenschap en religie zijn onverenigbaar vanwege de tegengestelde veronderstellingen die ze maken over wat we kunnen weten over de wereld. Ieder levend mens is zich bewust van een wereld die lijkt te bestaan buiten het lichaam, de wereld van de zintuiglijke ervaring noemen we de natuur. Wetenschap is de systematische studie van de waarnemingen van de natuurlijke wereld door middel van onze zintuigen en wetenschappelijke instrumenten. De op deze manier opgedane kennis is effectief gebleken wanneer toegepast op menselijke behoeften. Daarentegen leren alle grote religies, ook het boeddhisme, dat mensen een ‘innerlijk gevoel’ hebben waarmee we toegang hebben tot een gebied dat buiten de zichtbare wereld ligt – een goddelijke, transcendente werkelijkheid die we het bovennatuurlijke noemen. Als het niet gepaard gaat met het transcendente, is het geen religie. Religie is een reeks praktijken bedoeld om te communiceren met die onzichtbare wereld en zijn krachten te gebruiken om invloed te hebben op het reilen en zeilen hier op Aarde. De werkhypothese van de wetenschap is dat zorgvuldige observatie onze enige betrouwbare bron van kennis over de wereld is. Natuurlijke theologie aanvaardt de empirische wetenschap en ziet het als een middel om te leren over Gods schepping. Maar religie, in het algemeen, gaat veel verder dan wetenschap door geloof te hechten aan andere bronnen van kennis als geschriften, openbaring en spirituele ervaringen. Zonder twijfel heeft de wetenschap ook haar grenzen. Dat wil echter niet zeggen dat religie of een alternatief systeem van denken inzicht kan geven in wat er buiten die grenzen valt. Zo kan de wetenschap nog niet aantonen hoe het heelal tot stand kwam, hoewel er veel plausibele scenario’s bestaan. Maar het feit dat wetenschap op dit moment nog geen duidelijk antwoord op deze vraag heeft, betekent niet dat de oude scheppingsverhalen in Genesis enige inhoud hebben, enige kans om uiteindelijk te worden geverifieerd. De wetenschappelijke gemeenschap volgt in het algemeen het idee dat de wetenschap niets te zeggen heeft over het bovennatuurlijke, omdat de methoden van de wetenschap, zoals ze momenteel worden beoefend, bovennatuurlijke oorzaken uitsluiten. Ik ben het helemaal niet eens met dit standpunt. Als we werkelijk een ‘innerlijk gevoel’ bezitten dat ons iets kan vertellen over een niet-waarneembare realiteit die belangrijk voor ons is en ons leven beïnvloedt, dan moeten we in staat zijn om de effecten van die werkelijkheid te observeren door wetenschappelijke middelen. Als iemands innerlijk gevoel ons zou waarschuwen over een dreigende aardbeving en niet voorzien door de wetenschap en die zich vervolgens voordoet op schema, dan zouden er aanwijzingen zijn voor een buitenzintuiglijke bron van kennis. Tot nog toe hebben we geen bewijs dat de gevoelens die mensen ervaren wanneer zij contact maken met het bovennatuurlijke overeenkomen met iets dat zich niet in hun hoofd afspeelt en hebben we geen reden om te vertrouwen op die gevoelens wanneer ze zich voordoen. Als echter zo’n bewijs of reden zou opdagen, dan moeten wetenschappers zich daarmee, graag of niet, bezighouden.

We kunnen de vele ernstige problemen — tot stand gebracht door de wetenschappelijke revolutie en de exponentiële explosie in het vermogen van de mensheid om de bronnen van de Aarde te ontginnen en mogelijk gemaakt door de erbij horende technologie — niet onder het tapijt vegen. Er zouden geen problemen zijn met overbevolking, vervuiling, opwarming van de aarde of de dreiging van een nucleaire holocaust als de wetenschap dit niet had mogelijk gemaakt. Het groeiende wantrouwen voor de wetenschap in Amerika is op zijn minst gedeeltelijk te begrijpen door het observeren van de schandelijke voorbeelden van wetenschappers in dienst van de olie-, voedings-, tabaks- en farmaceutische industrie die tot de onnodige dood van miljoenen hebben bijgedragen doordat producten op de markt worden gebracht waarvan deze wetenschappers heel goed wisten dat ze onveilig waren. Maar is er iemand die terug wil naar het voorwetenschappelijke tijdperk waarin het menselijk leven smerig, kort en bruut was? Zelfs vuur was ooit een nieuwe technologie en door de eeuwen heen zijn een hoop mensen omgekomen bij een brand. Maar we gaan door met het aan te steken. Onveilige producten zijn meer dan gecompenseerd door medicijnen, voedsel, medische kennis en technologieën, die alle ons leven oneindig veel beter hebben gemaakt dan die van mensen in het niet al te verre verleden. Tenminste in de ontwikkelde landen sterven vrouwen nu nog zelden in het kraambed en de meeste kinderen groeien op tot volwassenheid. Dit was zelfs een paar generaties geleden niet het geval. In tegenstelling tot onze voorouders leiden de meesten van ons een lang, bevredigend leven grotendeels vrij van pijn en eentonig werk. De ouderen zijn zo talrijk dat ze een maatschappelijk probleem worden. Dit alles is het gevolg van wetenschappelijke ontwikkelingen. We kunnen de problemen tot stand gebracht door het misbruik van de wetenschap alleen maar oplossen door ons te houden aan de wetenschappelijke methode, en door meer rationeel gedrag van de kant van wetenschappers, politici, bedrijven en burgers in alle lagen van de bevolking. Religie, zoals het nu beoefend wordt met de voortdurende focus op gesloten denken en oude mythologie, doet niets om de doelstelling van een betere en veiligere wereld te ondersteunen. In feite verzet religie en zich actief en krachtig tegen dat doel.

Religie is ons vertrouwen kwijtgeraakt door zijn herhaaldelijk falen. Met behulp van de empirische methode heeft de wetenschap de pokken geëlimineerd, mensen op de maan gezet en DNA ontdekt. Als wetenschap niet zou werken, hadden we dat niet gekund. Door niet op feiten gebaseerd geloof heeft religie ons inquisitie, heilige oorlogen en intolerantie gebracht. Religie werkt niet, maar toch doen we eraan. Wetenschap vliegt ons naar de maan. Religie vliegt ons in gebouwen. Wetenschap denkt er niet aan om haar toewijding aan de waarheid op te geven. En religie denkt er niet aan om haar toewijding aan onzin op te geven. Dat is de reden waarom ik een beroep doe op alle wetenschappers en denkende mensen om hun aandacht te richten op het verminderen van de invloed van religie in de wereld, met als doel uiteindelijk van dit dwaze geloof af te geraken. De toekomst hangt ervan af.

Er is niets mis met ‘Ik weet het niet’, door Kyle Hill

Het oorspronkelijke artikel

Hoewel we een diverse, onafhankelijke en vrijdenkende groep zijn, ontsnappen we niet aan de valkuil van het tribalisme of stammencultuur. We sluiten de rangen rond een set basisprincipes zoals wetenschappelijk onderzoek, de rede en de erkenning van de menselijke feilbaarheid. Als broeders en zusters rond het kampvuur genieten we van het licht dat de duisternis weert en tegelijkertijd beschermen we het. Dit soort samengaan van gedachten geldt voor elke groep of beweging, hoe jong of losjes gedefinieerd ze ook is. Een scepticus, nieuw in een bepaald onderwerp of nieuwsgierig naar een nieuwe ontwikkeling in een meer verkend gebied, vraagt: “Ik heb een vriend die in x, y, z… gelooft. Hoe kan ik dat debunken?”. Of: “Kent iemand goede argumenten om x, y, z… te weerleggen?”. Dan komt de groep in actie. Hetzij op forums of via de telefoon komt de consensus tot stand. Ik denk dat sceptici die dit doen, de verkeerde vragen stellen.

Scepticisme kan ware intellectuele nauwkeurigheid bevorderen en gaat dus vaak uit van diep onderzoek. Een lekenpubliek zal daartoe niet altijd de tijd of de middelen hebben. Dit kan er echter toe leiden dat een scepticus zich al te vlug als een deskundige gaat zien. Iemand komt bijvoorbeeld af met ‘een bewijs’ van een buitenaards tuig. Met ontmaskeren in het achterhoofd worden meningen geopperd die misschien ver de grenzen van ware kennis te buiten gaan om toch maar een uitleg te verzinnen. Als je in een hoek bent gedreven, kan de wens om iets uit te leggen een dekmantel zijn voor onwetendheid. Natuurlijk is een onderzoek of enquête beginnen met een doel in het achterhoofd het kenmerk van redeneren met een agenda, de antithese van scepticisme.

Moderne scepsis is echter onmerkbaar uitgegroeid tot een gemeenschap van wetenschappelijke communicatoren. Degenen waar we naar opkijken, de bakens van de rede die we zo omarmen, horen bij de beste wetenschappelijke communicatoren in de wereld. Om hieraan te voldoen zullen sceptici die met beide voeten op de grond staan het op zich nemen deze op wetenschap gebaseerde posities over te brengen. Hoe goed bedoeld ook is een betreurenswaardig gevolg hiervan dat er een dwang ontstaat om op elk verschijnsel een antwoord te geven, een verklaring voor elke rariteit te bieden. Als je in de minderheid bent, voel je je uitgedaagd door de meerderheid die vindt dat de bewijslast bij jou ligt om de vreemdheid van het universum uit te leggen. Dit kan ons zo ver verwijderen van de fundamenten van wetenschappelijk onderzoek dat we alleen nog maar de posities van de groep reciteren.

“Confirmatieneiging” roepen op een argument is meer een mantra dan een verklaring. De wens om een aantal fenomenen te verklaren met ontmaskeren in het achterhoofd, vooral als de meesten van ons geen experts zijn, doet ons argumenten debiteren die de nieuwsgierige onderzoeker nogal wanhopig in de oren klinken. Er is niets mis met zeggen: “Ik weet het niet.” In feite is het intellectueel eerlijker om dit te zeggen in plaats van wat uitleg die de groep je heeft ingefluisterd. We worden niet graag beschuldigd van ‘kamerscepticisme’, maar veel sceptische discussie op het internet past in dit jasje.

We mogen vragen niet aanvatten met de antwoorden in het achterhoofd. De vrager kijkt hier dwars doorheen, neemt je niet meer serieus (of vindt je cynisch), en wordt waarschijnlijk niet veel wijzer uit de gedachtewisseling. Het is veel belangrijker om elke situatie te behandelen als een proces van onderzoek. Moeten we verder gaan dan het uitleggen van de mate van verdunning aan degenen die nieuwsgierig zijn naar homeopathie? Ja, ik denk dat we dat moeten. Het altijd maar hebben over het ‘placebo-effect’ en ‘regressie naar het gemiddelde’ heeft weinig invloed op de gedachten van de gebruikers. Dat is althans mijn ervaring.

Als sceptici en communicators moeten we de anderen uit de duisternis naar het licht leiden. Gewoon de consensus van de groep meedelen in plaats van eenvoudig te zeggen: “Ik weet het niet.” klinkt nogal hol in de oren van elke diepgewortelde gelovige. Ik citeer een groot man: “Het gaat niet om wat je denkt, maar om hoe je denkt”. Wat intellectuele kwetsbaarheid tonen in plaats van een valse façade van deskundigheid vermenselijkt onze posities. We willen de rede onderwijzen, geen sceptisch dogma (of wat als zodanig wordt gezien) aanbieden. En van een ander groot man: “Als we een man leren redeneren, zal hij zijn leven lang nadenken.”

Kyle Hill is de JREF research fellow gespecialiseerd in communicatieonderzoek en menselijke informatieverwerking. Hij schrijft dagelijks op de Science-Based Life blog en je kunt hem hier op Twitter volgen.

Het citaat van vandaag komt van Marc Crislip. Marc Crislip is een medicus gespecialiseerd in infectueuze ziekten. Hij schrijft op de blog Science based medicine en heeft een podcast over kwakzalverij genaamd Quackcast waar hij op een satirische wijze de draak steekt met wat hij zelf noemt: “SCAM”: Supplements, Complementary Alternative Medicine. Crislip zei:

Als je fantasie combineert met realiteit, schep je geen realiteit. Als je koeienvlaai mengt met appelvlaai, dan maakt dat de koeienvlaai niet beter, het maakt de appelvlaai slechter.

Tot de volgende keer.