De moordbekentenis van Darwin (1)

Goeiedag, het is vandaag zondag 9 december 2018, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 364^ste aflevering van deze podcast.

Charles Darwin is geboren in 1809. 50 jaar later, in 1859 schrijft hij zijn beroemdste boek, “On the origin of species” dat ons inzicht in het leven dramatisch zou veranderen. Nog eens 150 jaar later in 2009 publiceert Johan Braeckman in het kader van de viering van deze 150^ste en 200^ste verjaardag het boek “Darwins moordbekentenis”. En net geen 10 jaar later hebben we dit boek ingesproken als luisterboek.

Enkele jaren terug heeft uitgever Nieuwezijds de copyrights van dit boek teruggegeven aan de auteur en die besliste om het boek gratis op het internet voor iedereen ter beschikking te stellen.

Toen heb ik contact opgenomen met Johan Braeckman en hem gevraagd of ik het boek mocht inspreken als luisterboek.

Twee jaar later is het boek volledig ingesproken en gratis te downloaden op het internet. De link naar de pagina kan je vinden in de notities van deze aflevering.

Naar aanleiding van de publicatie van dit luisterboek heb ik Johan Braeckman geïnterviewd en dat interview krijgen jullie vandaag en de volgende keer te horen.

Ik heb het interview opgenomen met mijn nieuwe recorder en met behulp van een Sennheiser MD441 studiomicrofoon die ik van mijn vader erfde. Ik denk dat dit de klank ten goede gekomen is. Maar toch is er iets fout gelopen. De microfoon die naar mij gericht was, is ontkoppeld geraakt en heeft niets opgenomen. Ik heb mijn stem dus uit de reserveopname moeten knippen die ik deed via ruimtemicrofoons. Hierdoor hoor je soms wat ruis en galm op mijn stem. Maar zo erg is dat niet want ik heb niet veel gezegd.

Hier komt het interview:

Interview met Johan Braeckman

Zo, de rest van het interview horen jullie de volgende keer. We hebben nog veel interessante vragen gesteld. Hoe evolueerde het denken van Darwin doorheen zijn leven en wat was de invloed van de dood van Annie op zijn denken? Is evolutiepsychologie wel een wetenschappelijke discipline? En nog vele andere zaken die hij in zijn boek behandelt.

Het gesprek begon onmiddellijk over het boek De zelfzuchtige genen van Richard Dawkins. Ik wou met Johan aanvankelijk wat dieper ingaan op enkele interessante punten in dat boek, maar ik heb het niet gedaan omdat we het tenslotte over zijn boek moesten hebben. Toch zou ik enkele punten over dat boek van Dawkins willen verhelderen.

De titel van het boek verwijst naar het inzicht dat evolutie in de eerste plaats over genen gaat eerder dan over organismen. De organismen zijn vehikels waarmee genen zich kunnen voortplanten. En in dat mechanisme streeft een gen ernaar om zo succesvol mogelijk verspreid te worden. In die zin is een gen zelfzuchtig, wat de titel van het boek verklaart. Dat is eigenlijk een foute uitspraak omdat genen geen bewustzijn hebben en nergens naar streven en geen zelfzucht kunnen hebben, maar ik denk dat die zin het mechanisme wel uitlegt.

Maar dat inzicht op zich toont het nut van altruïsme bij organismen aan, want sociaal gedrag van soorten zorgt ervoor dat die soort zich beter voortplant en bijgevolg ook de genen die ze meedraagt. Het verklaart ook dat individuen bereid kunnen zijn om zichzelf op te offeren voor hun soortgenoten, want die hebben heel veel genen gemeen en dus is zo’n gedrag goed voor zijn eigen genen die ook door zijn soortgenoten worden gedragen.

In een ander hoofdstuk legt Dawkins uit dat genen niets anders zijn dan informatiedragers. In dit geval wordt de informatie gedragen door desoxyribonucleïnezuur of DNA. Maar informatie kan evengoed door een andere informatiedrager gedragen worden. Bijvoorbeeld door hersenen. Cultureel gedrag gedraagt zich gelijkaardig aan genen. Dawkins bedacht daarvoor de term meme die nu in de sociale media misbruikt wordt om heel specifieke berichten, meestal met een negatieve connotatie, te benoemen. Maar memen zijn gewoon deeltjes informatie die zich proberen te reproduceren. In 2010 maakten we daar een aflevering over. De 61^ste aflevering van deze podcast ging over memen.

Het citaat van vandaag komt van Albert Einstein. Het komt uit de website “De atheïst”.

“Science without religion is lame, religion without science is blind.” is een bekend citaat van Einstein. Het is vooral populair bij religieuze mensen die hiermee nogmaals willen aantonen dat Einstein religieus was. Wat Einstein hier met religie bedoelt blijkt echter uit de context van dit citaat:

In plaats van te vragen wat religie is, geef ik er de voorkeur aan te vragen wat het streven kenmerkt van iemand die bij mij de indruk wekt religieus te zijn: iemand die religieus verlicht is, komt op mij over als een mens die zich, naar beste vermogens heeft bevrijd van de ketenen van zijn zelfzuchtige verlangens en die in beslag wordt genomen door gedachten, gevoelens en neigingen waaraan hij zich vastklampt vanwege hun hechte, boven het persoonlijke uitstijgende waarde. Belangrijk lijkt mij de kracht van deze boven het persoonlijke uitstijgende inhoud en de diepgang van de overtuiging met betrekking tot de allesoverheersende zinvolheid, ongeacht of er enige poging wordt ondernomen deze inhoud te verenigen met een goddelijk wezen.

De pagina van het luisterboek Darwins Moordbekentenis. http://boeken.kritischdenken.info/DarwinsMoordbekentenis.html

Hier vind je alle boeken die ik ooit insprak.

De website van Johan Braeckman: http://www.johanbraeckman.be/

De website http://www.evolutietheorie.be/ wordt door Johan Braeckman beheerd en bevat zeer veel interessante informatie over evolutietheorie.

Aflevering 61 over memen en temen.

Hieruit komt het citaat van Einstein