Hoog tijd dat we de strijd aangaan met de anti-ggo samenzweringstheorie

Goeiedag, het is vandaag zondag 10 november 2013, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 172ste aflevering van deze podcast.
Deze aflevering kwam tot stand mede dankzij Rik Delaet, de muziek is van Niek Lucassen en Emile Dingemans verzorgt de website en de facebookpagina.

Ho ja, en ondertussen bestaat er ook een YouTube kanaal Russells Theepot, waarin  de afleveringen van deze podcast gepubliceerd worden in videoformaat. Zo kan je mensen die niet erg vertrouwd zijn met podcasts toch eens via YouTube laten luisteren. Jullie hebben gemerkt dat er wat minder afleveringen waren de laatste tijd. Ik zit met een drukke agenda op mijn werk, maar ik hoop dat dit na november weer beter gaat. In ieder geval, we hebben nog altijd geen gebrek aan ideeën voor nieuwe onderwerpen.

De aflevering van vandaag is vertaald door Stefan Suetens en verder verwerkt door Emile Dingemans en Rik Delaet. De oorspronkelijke tekst komt opnieuw van Mark Lynas, die ons toelating gaf om zijn tekst te gebruiken.

Mark Lynas: Hoog tijd dat we de strijd aangaan met de anti-ggo samenzweringstheorie

Volgens Mark Lynas is de controverse rond ggo’s (Genetisch Gewijzigde Organismen) een schoolvoorbeeld van mislukte wetenschapscommunicatie in de afgelopen halve eeuw. Miljoenen, mogelijk miljarden mensen geloven nu in iets dat eigenlijk niets meer is dan een complottheorie, met als gevolg angst en foutief begrip over een hele reeks technologieën op een voorheen ongekende schaal. Dit is enorm belangrijk omdat deze technologieën, en dan voornamelijk de verschillende mogelijkheden van de moleculaire biologie om de veredeling van planten te verbeteren, duidelijk één van de belangrijkste hulpmiddelen zijn om problemen van voedselzekerheid en toekomstige milieuproblemen aan te pakken.

Mijn activisme
Ik ben geschiedkundige en de geschiedenis kent vele voorbeelden — van heksenverbranding tot eugenetica — waarbij wijdverbreid publiek onbegrip en bijgeloof onvermijdelijk leidden tot irrationele beleidsbeslissingen die het leven van mensen serieus schade toebrachten. Dit is wat er gebeurt met de grote ggo-angst in Europa, Afrika en vele andere delen van de wereld. Toestaan dat anti-ggo-activisten het beleid omtrent biotechnologie dicteren is als de gezondheidszorg overlaten aan homeopaten of de anti-vaccinatiebeweging het initiatief geven in de strijd om polio uit te roeien. Ik geloof dat het tijd is dat iedereen die belang hecht aan het primaat van de wetenschappelijke methode en op bewijs gestoelde beleidsvoering de anti-ggo-samenzweringstheorie de deur wijst en tezamen de schade helpt herstellen die ze de afgelopen 15 jaar heeft aangericht.

Ik wil jullie eerst uitleggen waarom juist ik dit hier kom vertellen. Geloof me dat ik liever een kalmer leven zou leiden. Maar na mijn excuses voor mijn vroegere anti-ggo-activisme in een speech in januari in Oxford ben ik het mikpunt van een gecoördineerde campagne van haat en intimidatie geworden, vooral dan op het internet. Zelfs toen ik nog op school zat, gaf ik niet toe aan pestkoppen, en nu zeker niet op mijn inmiddels rijpe leeftijd van 40 jaar. Integendeel: ik voel me gesterkt door e-mails en andere steun van wereldbekende wetenschappers die expert zijn op dit gebied en die allemaal ongeveer hetzelfde zegden: “Heb je haatmail ontvangen? Welkom in mijn wereld.” Ik denk dat deze wetenschappers de vergeten helden zijn van onze tijd. Zij hebben hun belangrijke werk doorgezet en hebben jaar na jaar gevochten tegen de eindeloze stroom van misinformatie terwijl mensen zoals ik ze elke keer opnieuw kleineerden en ondermijnden. Ik ga hier geen namen noemen, maar ze zullen zichzelf herkennen. Sommigen van hen zijn hier vandaag aanwezig en ik wil ze dan ook graag mijn diepste dank betuigen. Voor mij hangt er dus ook een persoonlijke morele kwestie aan vast. Het feit dat ik midden jaren 90 meegeholpen heb om ongefundeerde angstverhalen te promoten in de beginfase van het anti-ggo-verzet is de reden waarom ik me nu verplicht voel om ertegen op te komen. Ik heb een persoonlijke verantwoordelijkheid om deze mythes de wereld uit te helpen omdat ik medeplichtig was bij het verspreiden ervan.

Mijn activisme, waarvan ik indertijd verkeerdelijk dacht dat het goed was voor het milieu, heeft de wereld echte schade toegebracht. Voor mij was het aanbieden van mijn excuses dus enkel het begin. Ik ben er nu van overtuigd dat veel mensen onnodig zijn gestorven omwille van fouten die wij in de milieuorganisaties collectief hebben gemaakt toen we de anti-ggo-angst op gang trokken. Met dit op je geweten is het moeilijk om sorry te zeggen en dan verder te gaan. Enige boetedoening is op zijn plaats. Na 15 jaar van wetenschappelijk onderzoek en veldtesten denk ik dat we nu met hoge mate van zekerheid kunnen zeggen dat de belangrijkste principes van de anti-ggo-zaak niet alleen niet stroken met de werkelijkheid, maar in grote delen zelfs precies het tegengestelde zijn van de waarheid. Daarom neem ik het woord ‘complottheorie’ in de mond. Populistische ideeën over samenzweringstheorieën komen niet spontaan op in een politiek en historisch vacuüm. Ze ontstaan wanneer machtige ideologische verhalen botsen met belangrijke mondiale gebeurtenissen. Zeldzame gebeurtenissen waarbij enkele toegewijde activisten een blijvende indruk kunnen nalaten in het collectieve geheugen.

Onnodig leed
In de jaren 60 weerspiegelden de uiteenlopende theorieën met betrekking tot de moord op Kennedy het diepere gevoel dat er schimmige mensen, hoog in de top van de CIA en de overheid, de democratie ondermijnden en de Koude Oorlog op een vreselijke manier uitvochten. Meer recent weerspiegelden de complottheorieën rond 11 september de haat van politiek links jegens de regering Bush. Succesvolle complottheorieën kunnen serieuze schade aanrichten. In Nigeria heeft een complottheorie van conservatieve imams tegen het polio-vaccinatieprogramma een nieuwe uitbraak van polio in de hand gewerkt. De ziekte verspreidde zich daarop over 20 andere landen. Dit gebeurde net op het punt dat de ziekte bijna volledig was uitgeroeid. In Zuid-Afrika werd tijdens het presidentschap van Thabo Mbeki de hiv/aids-ontkenningsmythe het officiële standpunt van de regering, net zoals de anti-ggo-mythe het standpunt is van de Europese Unie vandaag. Het resultaat in Zuid-Afrika? Honderdduizenden mensen werden levensreddende antivirale behandelingen ontzegd en zijn voor niets gestorven.

De anti-ggo-beweging heeft ontegensprekelijk ook geleid tot onnodige doden. Het best gedocumenteerde voorbeeld dat in Robert Paarlbergs boek ‘Starved for Science‘ volledig uit de doeken wordt gedaan, is de weigering van de Zambiaanse overheid om haar hongerlijdende bevolking toestemming te geven genetisch gemodificeerde maïs te eten tijdens een serieuze hongersnood in 2002 (zie). Duizenden zijn gestorven omdat de president van Zambia de leugens van westerse milieugroeperingen geloofde. Die beweerden dat de genetisch gemodificeerde maïs van het wereldvoedselprogramma op één of andere manier giftig was. Ik heb tot nog toe geen excuses gehoord van ook maar één verantwoordelijke westerse groepering omwille van hun rol in deze humanitaire gruweldaad. Friends of the Earth [Vrienden van de aarde] was een van die verantwoordelijken. Niet alleen werden er geen excuses gemaakt, maar Friends of the Earth Europa promoot nog steeds actief haar standpunt in een nieuwe EU-campagne getiteld ‘Stop the Crop’. Kijk vooral eens naar hun YouTube video’s om te zien hoe ze absoluut niets hebben bijgeleerd in de afgelopen 10 jaar. Een ander welgekend voorbeeld is dat van de ‘gouden rijst’. Dat is rijst die genetisch gemodificeerd is om een hoge hoeveelheid aan bètacaroteen te bevatten. Dat voorkomt een tekort aan vitamine A. Jaarlijks sterven daar wereldwijd honderdduizenden kinderen aan en een veelvoud hiervan wordt permanent blind. Een studie over de vooruitzichten van gouden rijst in India kwam tot de constatering dat het tekort met 60% gereduceerd kan worden. Daarmee win je 1,4 miljoen gezonde levensjaren. Hier zorgen de acties van Greenpeace om het gebruik van gouden rijst op te schorten ervoor dat ze het morele en zelfs het praktische equivalent zijn van de Nigeriaanse imams die preekten tegen het poliovaccin. Ze blokten een belangrijke technologie af enkel en alleen om hun eigen fanatisme te pamperen. Ik vind deze campagne beschamend. Ze heeft alle milieubewegingen wereldwijd in diskrediet gebracht, met kwalijke gevolgen voor het zeer goede werk dat veel milieuactivisten doen. De campagne van Greenpeace tegen de met vitamine A verbeterde gouden rijst moet daarom worden afgeblazen en ik roep iedereen die iets geeft om de gezondheid van kinderen op om bij Greenpeace te lobbyen en te eisen dat dit zonder oponthoud wordt opgeschort.

De anti-ggo beweging heeft niet eens het voordeel van intellectuele samenhang. Als je echt denkt dat herbicide-tolerante biotechnologische gewassen een kwaadaardig complot van Monsanto zijn om de voedselvoorziening van de wereld in een wurggreep te nemen, waarom treed je dan ook op tegen alle andere niet gepatenteerde open-source toepassingen van de biotechnologie die niets te maken hebben met Monsanto, en dit zonder uitzondering? Het is net alsof je tegen alle software op een computer bent omdat je protesteert tegen de dominante positie van Microsoft Office. Op basis van die logica kan je enkel geval per geval beslissen hoe een technologie het best kan worden toegepast. Denken dat Bt-maïs slecht is voor de boeren van de VS, ondanks al het bewijs voor het tegendeel, hoeft niet noodzakelijk te betekenen dat je ook een virusresistente papaja of een schimmelresistente aardappel in Ierland (en ook België) moet tegenwerken. Dit speelt vandaag meer dan ooit omdat we in een tijd van ecologische schaarste gaan terechtkomen. De planeet stapt uit de zone van de stabiele temperaturen die we al 10.000 jaren kennen, naar een tijd van instabiliteit en snelle verandering.

Het gelijk
Nog geen jaar na nu zal de wereldwijde CO2-concentratie de grens van 400 deeltjes per miljoen overschrijden, een niveau dat zich al zeker in drie miljoen jaar niet heeft voorgedaan. Met de globale uitstoot van broeikasgassen zijn we tegen 2100 op weg naar een opwarming van 4-5° Celsius. Een verandering over de hele planeet waardoor die merkbaar vijandiger zal worden tegenover menselijke en andere vormen van leven. Maar wat met al degenen die zeggen dat klimaatopwarming een leugen is, een product van duizenden wetenschappers die onder één hoedje spelen met de overheid en de Verenigde Naties? Ze zouden de temperaturen vervalsen om een nieuwe tijd van globaal socialisme te promoten. Ik ben meer dan 10 jaar aan ’t bakkeleien geweest met klimaatontkenners en op het einde val ik altijd terug op één argument: als een overdonderende meerderheid van experts zeggen dat iets waar is dan moet een verstandige niet-expert aannemen dat ze waarschijnlijk gelijk hebben. Hier is de consensus van de American Association for the Advancement of Sciences [het grootste wetenschappelijke genootschap ter wereld] over de klimaatsverandering:

“Het wetenschappelijke bewijs is duidelijk: globale klimaatsverandering veroorzaakt door menselijke activiteit is nu aan het gebeuren en is een aangroeiende bedreiging voor de samenleving. Wereldwijd ingezamelde gegevens tonen een brede waaier van gevolgen: snel smeltende gletsjers, destabilisatie van grote ijskappen, extremere weersomstandigheden, stijging van de zeespiegel, opschuiving van verspreidingsgebieden van diersoorten. De snelheid van verandering en aantoonbare schade zijn de afgelopen vijf jaar aanzienlijk gestegen. Het tijdstip om de uitstoot van broeikasgassen aan te pakken, is nu.”

Maar wacht even, deze organisatie heeft ook nog een andere wetenschappelijk onderbouwde uitspraak gedaan over een onderwerp dat ons vandaag de dag interesseert:

“De wetenschap is behoorlijk duidelijk: gewasverbetering door de moderne moleculaire technieken van de biotechnologie is veilig… De Wereldgezondheidsorganisatie, de American Medical Association [de grootste vereniging van artsen in de Verenigde Staten], de National Academy of Sciences [de Amerikaanse nationale academie van wetenschappen], de British Royal Society [de Britse academie voor wetenschappen], en iedere andere gerespecteerde organisatie die het heeft onderzocht, kwam tot dezelfde conclusie: voedsel consumeren met ingrediënten uit genetisch gemodificeerde gewassen geeft niet meer risico dan voedsel consumeren met ingrediënten uit conventioneel veredelde gewassen.”

Daarom denk ik dat de wetenschappelijke consensus over deze twee onderwerpen voor milieuactivisten, en eigenlijk voor iedereen, een zinnig uitgangspunt is. In plaats daarvan zien we het onstichtelijke schouwspel van zogenoemde ‘groene groepen’ zoals de Unie van Bezorgde Wetenschappers die moedig de consensus van de wetenschap verdedigen met betrekking tot klimaatsverandering, maar even gedreven zijn in het ondermijnen van de consensus op het domein van de biotechnologie. Eigenlijk hanteert de Unie van Bezorgde Wetenschappers met haar voortdurende en verbazingwekkend onwetenschappelijke campagne tegen ggo’s, exact dezelfde technieken als de klimaatontkenners: ze brengt indrukwekkende verslagen uit gebaseerd op strategische kersenplukkerij en verwijst enkel naar bronnen die afkomstig zijn van ideologisch gelijkgestemden binnen hun eigen afgesloten kenniskringetje. Ze promoot de zienswijze van een kleine selectie uitgezochte pseudo-experts en probeert op die manier de publieke beleidsagenda te sturen om haar reeds lang gekoesterde vooroordelen door te drukken.

Onkenners
Veel van de meest invloedrijke ontkenners, zoals die van de Unie van Bezorgde Wetenschappers, klinken als experts. Sommigen zijn zelfs experts. Richard Dawkins vertelde ooit een verhaal van een professor in de geologie, die les gaf en onderzoek publiceerde over de stratigrafie [de beschrijving en datering van aardlagen] van honderdmiljoen jaar oude gesteenten terwijl hij tegelijkertijd een jonge-aarde-creationist was die echt geloofde dat de wereld slechts 6.000 jaar oud is. Zijn vooringenomen religieuze overtuiging won het gewoonweg van zijn wetenschappelijke op bewijs gebaseerde training.

En een nog schokkender voorbeeld is Peter Duesberg, de leidende figuur binnen de aids-ontkenningsbeweging en professor in de celbiologie aan de universiteit van Californië in Berkeley. Veel anti-vaccinactivisten zoals Andrew Wakefield [een Britse chirurg, bekend vanwege onderzoeksfraude], zijn begonnen als gekwalificeerde medische professionelen. Daarom is een wetenschappelijke consensus zo belangrijk. Het is de laatste linie in de verdediging tegen de indrukwekkende referenties en wetenschappelijk klinkende taal van de krankzinnige randgroepen.

Gesproken over krankzinnige randgroepen, nog iemand anders die wetenschappelijke referenties claimt is Vandana Shiva, waarschijnlijk de meest prominente Indiase anti-biotechnologieactiviste. Ze bespeelt overigens een veel groter publiek dan Andrew Wakefield. Ze houdt vurige toespraken over het kwaad van Monsanto en alle vernieuwingen in de landbouw. Shiva twitterde na mijn speech in Oxford dat boeren toestaan ggo-gewassen te telen net zo iets is als verkrachters de vrijheid geven om te verkrachten. Dat is obsceen en beledigend, maar het is nog veel erger. Laat me jullie even mijn favoriete Shiva-citaat aller tijden geven. Het gaat over de zogenoemde terminator-technologie [die het gewas onvruchtbaar maakt] waarop ze verschillende furieuze aanvallen heeft uitgevoerd zonder ook maar één keer te refereren naar wat iedereen wist: dat die technologie nooit werd ontwikkeld.

“Het gevaar dat het terminator-gen zich kan verspreiden naar naburige gewassen van de natuurlijke omgeving is serieus. De geleidelijke verspreiding van steriliteit in plantzaden zou resulteren in een wereldwijde catastrofe die uiteindelijk alle hoge levensvormen waaronder de mens kan wegvagen.”

Nu heb ik in mijn tijd nogal wat domme dingen gezegd en gedaan, maar dit slaat werkelijk alles. Je hebt niet de intelligentie van een Richard Dawkins of van een Charles Darwin nodig om in te zien dat steriliteit geen geweldig goed selectiviteitsvoordeel biedt als het gaat om reproductie. Vandaar ook het stelselmatig waargenomen falen van steriele koppels om vele kinderen te verwekken. Zoals de zaak Shiva duidelijk aantoont: als we op feiten gesteund empirisch onderzoek en bewijs afwijzen als basis waarop we problemen vaststellen en oplossen, houden we niets meer dan inhoudsloze ideologie en naar zichzelf verwijzende mythevorming over. Op vele gebieden zoals bijvoorbeeld kernenergie hebben milieubewegingen veel schade berokkend aan de planeet, maar ze hebben ook andere onderwerpen terecht onder de aandacht gebracht en helpen oplossen zoals ontbossing, vervuiling en het verlies van biodiversiteit.

Vraag naar voedsel

De wetenschap vertelt ons vandaag dat de komende tijd van ecologische schaarste meer omhelst dan alleen klimaatopwarming. Als we bijvoorbeeld een schijn van de huidige biodiversiteit op deze planeet willen behouden, moeten we dringend een halt toeroepen aan ontginnen van regenwoud tot landbouwgrond en andere kwetsbare gebieden. Daarom zit de biologische landbouw op een ecologisch dood spoor: ze is enorm minder efficiënt in termen van landgebruik zodat ze hoogstwaarschijnlijk leidt tot een groter verlies van biodiversiteit in het algemeen. Misschien zouden (biologische) boeren verplicht moeten worden om een label op hun producten te zetten waarbij de algemene hoeveelheid van het gebruikte land voor hun producten wordt vermeld. Ik ben helemaal voor het etiketteren van voedsel wanneer het gaat om iets belangrijks waarover de klant het recht moet hebben om het te weten te komen. Natuurlijk kent de conventionele landbouw goed gedocumenteerde, grote milieuproblemen, niet in de laatste plaats het intensieve gebruik van meststoffen dat wereldwijd het rivier- en oceaanleven serieuze schade berokkent. Maar aan de andere kant is het ook zo dat intensieve landbouw extreem efficiënt is in het gebruik van de beschikbare grond, wat een groot ecologisch voordeel is. Als we bijvoorbeeld zouden proberen om alle opbrengsten die we vandaag genereren te produceren met methodes uit de jaren 60, grotendeels biologisch dus, dan zouden we 3 miljard hectare meer in cultuur moeten brengen, zowat de oppervlakte van twee Zuid-Amerika’s. We kunnen ons de luxe van geromantiseerde, maar inefficiënte landbouwsystemen zoals de biologische niet veroorloven omdat de planeet al aan zijn maximum zit van zowel water- als landgebruik. Onze enige optie is daarom om te leren meer te doen met minder. Dit staat bekend als duurzame intensivering. Het gaat erom de rendementen van onze ecologisch schaarste bronnen op te drijven.

Denk eraan dat alles aan het veranderen is. De vraag naar voedsel zal in deze halve eeuw onvermijdelijk zienderogen omhoog gaan omwille van de bevolkingsgroei en economische ontwikkeling. We moeten de voedselvoorziening duurzaam verhogen met minstens 100% tegen 2050 om een grotere en steeds welvarender wereldbevolking te kunnen voeden. Dit is waar de eco-malthusianen [mensen die denken dat de overbevolking zichzelf in evenwicht brengt door een verhoogde mortaliteit door hongersnood, ziekte en oorlog] de neiging hebben van zich te laten horen, wat direct een ander oncomfortabel aspect van de anti-ggo-filosofie illustreert.

Ik wil graag een nogal onthullende uitspraak met jullie delen, die ik slechts enkele weken geleden tegenkwam op Yale 360. Het is een uitspraak van de Amerikaanse milieuschrijver Paul Greenberg uit een artikel waar hij de veronderstelde slechte aspecten van genetisch gemodificeerde zalm bespreekt. Maar vergeet de vis even. Wanneer het op mensen aankomt, zegt hij het volgende:

“Als we doorgaan met het oprekken van de natuurregels zodat we alsmaar meer en meer voedsel kunnen voorzien voor de eindeloos groeiende bevolking van deze planeet, dan zal er uiteindelijk iets bezwijken. Wil jij graag leven in een wereld met 15 miljard mensen? 20 miljard? Ik zou dat niet willen. En het is goed mogelijk dat je mijn reactie zal afdoen als “new age”-achtig, maar ik vind dat GM-voedsel ons afleidt van de werkelijke vraag omtrent de draagcapaciteit van onze planeet.”

Wel, ik denk dat dit soort beschouwingen “new age”-achtig noemen een veel te hoge waardering is. Ik zou ze misantropisch noemen. Wat Greenberg hier lijkt voor te stellen, net zoals Paul Ehrlich, is het weigeren van voedsel aan hongerigen om ze zo te verhinderen meer kinderen te krijgen en bij te dragen aan de overbevolking.

Gelukkig is het hedendaagse Malthusianisme niet alleen feitelijk onjuist, maar ook moreel verkeerd. Ten eerste zal de menselijke populatie nooit aan 20 miljard geraken. Er wordt verwacht dat deze een piek zal vertonen bij 9-10 miljard en dan traag afnemen. Ten tweede, alhoewel we zeker richting de 9 miljard mensen gaan halverwege deze eeuw, komt dit niet doordat mensen in arme landen nog steeds te veel kinderen krijgen. De hoofdzakelijke reden is dat kinderen die vandaag geboren worden een veel hogere overlevingskans hebben, en dus ook ouders kunnen worden. Weinigen weten dat de mondiale gemiddelde vruchtbaarheidsverhouding gezakt is tot ongeveer 2,4, niet ver boven de natuurlijke vervangingsgraad van 2,1. Dus ongeveer alle toegenomen bevolkingsgroei tegen 2050 komt van kinderen die hun kindertijd overleven en volwassen worden. En dat is zeker een goed ding. Ik wil de kindersterfte in de ontwikkelingslanden verder zien dalen dankzij de betere gezondheidszorg, zuiver water en riolering en alle andere voordelen die de moderne wereld aan iedereen kan bieden.

Ongetwijfeld zie ik net als jullie allemaal ook graag de hongersnoden beëindigen. Die treffen vandaag de dag in absolute zin meer mensen dan ooit tevoren in de geschiedenis. Het is absoluut een gruwel dat we in 2013 allemaal elke nacht in ons bed kruipen terwijl we weten dat 900 miljoen andere mensen honger lijden. Deze marteling door honger treft kinderen onevenredig hard. Een derde van de kindersterfte is te wijten aan ondervoeding. Bij de overlevers kunnen tekorten van stoffen zoals ijzer, zink en vitamine A tot mentale handicaps en andere gezondheidsproblemen leiden, wat de levensduur en levenskwaliteit van dat kind nadelig beïnvloedt. Het is maar al te waar dat er hongersnood is, niet omdat er te weinig voedsel is in absolute cijfers, maar omdat de mensen te arm zijn om eten te kopen. Maar het is een gevaarlijke misvatting om dan aan te nemen dat, omdat er toch genoeg voedsel is in de wereld, we pogingen om de landbouwproductie in voedselonzekere landen te verbeteren, moeten afblokken. De beste aanpak van armoede op het platteland is waarschijnlijk ervoor zorgen dat zelfvoorzienende boeren een rijkere en stabielere oogst hebben. Dit zal hen in staat stellen om hun eigen gezinnen te voeden en een overschot te produceren die ze met winst kunnen verkopen zodat hun kinderen naar school kunnen gaan.

Gentech als oplossing
Is genetische modificatie het middel waarmee alles opgelost kan worden? Natuurlijk niet. Het kan geen betere wegen bouwen of corrupte beleidsmakers van de troon stoten. Maar zaden die een betere voedingswaarde bezitten, die de uitgroeiende plant beschermen tegen plagen zonder noodzaak aan chemische bestrijdingsmiddelen en zorgen voor een hogere opbrengst in een droog jaar, zijn toch op zijn minst een poging waard. Bewijs uit de ‘echte wereld’ pleit voor optimisme. Het gebruik van Bt-katoen in China heeft de biodiversiteit geweldig verbeterd. Anders dan de breedwerkende insecticiden die alles doden, van plaag tot natuurlijke vijand, beïnvloedt het Bt-eiwit enkel de insecten die het gewas schade toebrengen. Het gewas is geheel veilig voor mensen, en heeft geleid tot een reductie van insecticiden voor katoen met 60% in China en 40% in India. De introductie van de Bt-aubergine in India — een project waarvan ik weet dat veel van de mensen hier in Cornell erbij betrokken waren — zou ook de vergiftigingen door insecticiden geweldig terugdringen, ware het niet dat anti-ggo-activisten erin slaagden het gebruik ervan in de kiem te smoren. India staat vandaag op een wetenschappelijk keerpunt. Een luidruchtige lobby voor middeleeuws traditionele landbouw staat op het punt blijvend de politieke en wettelijke agenda te bepalen. Als ze hierin slagen zullen honderden miljoenen arme Indiërs hiervan het slachtoffer zijn. Ook in Afrika claimen een aantal westerse ngo’s de biodiversiteit te beschermen door gecultiveerde genetisch verbeterde planten permanent van het continent te weren. In veel Afrikaanse landen zijn ggo’s aan dezelfde feitelijke verbanning onderworpen als in Europa, waardoor arme boeren worden overgelaten aan hun lot door het veranderende klimaat en uitgeputte gronden.

Een nieuw tijdperk
Hoewel, een confrontatie komt eraan. Want enkele van de meest veelbelovende biotechnologische initiatieven zitten nu in Afrikaanse landen. De Bill en Melinda Gates Foundation investeert nu een aanzienlijk bedrag in projecten zoals verbeterde maïs voor de armere Afrikaanse grond. Dit is een project waarvan een meeropbrengst van 50% wordt verwacht, zelfs wanneer meststoffen niet beschikbaar of onbetaalbaar zijn voor de boer. Daarnaast is er een samenwerking tussen de publieke en private sector, “Water efficient maize for Africa” geheten, waarbij met gebruik van biotechnologie maïs geproduceerd wordt die bestand is tegen droogtes, gericht op de kleinschalige landbouwers die voor de uitdagingen van een veranderend klimaat staan. Er is C4-rijst die de fotosynthetische capaciteit van rijst en daarmee ook de opbrengst spectaculair verbetert. Nog een door Gates gesponsord onderzoek is gevestigd in het John Innes-centrum [een onafhankelijk wetenschappelijk instituut op het gebied van plantkunde en microbiologie] in het Verenigd Koninkrijk. Ze willen er tegen 2017 een graansoort die stikstof kan binden beschikbaar maken voor boeren in Sub-Saharisch Afrika. De lijst houdt aan: verrijkte bakbananen in Oost-Afrika en cassave (ook wel maniok genaamd) verrijkt met ijzer, eiwitten en vitamine A in Nigeria en andere landen. Ik ben nog niet klaar. Er is een cassave die bestand is tegen het zogeheten bruinestreepvirus, dat momenteel aan een stevige opmars bezig is. Het vormt een serieuze bedreiging voor twee op de vijf mensen in Sub-Saharisch Afrika. Er is natuurlijk ook de transgene technologie waarmee op moleculair niveau granen worden beschermd tegen een wereldwijde pandemie van allerlei roestziekten, die een van de belangrijkste gewassen van de mensheid bedreigt.

Maar als de activisten hun zin krijgen, dan verlaat geen enkele van deze verbeterde zaden ooit het laboratorium. En dit brengt me direct bij het in wezen autoritaire karakter van de anti-ggo-beweging. Al deze activisten, onder wie verrassend weinig kleinschalige landbouwers in Afrika of India, beweren exact te weten welke zaden landbouwers in ontwikkelingslanden zouden mogen planten. De zaden die geen ideologische goedkeuring krijgen van deze zelfbenoemde campagnevoerders zouden voor eeuwig verboden moeten worden. De ironie is dat hoofdzakelijk activisten van de linkse vleugel, die verondersteld worden bezorgd te zijn over de macht van grote bedrijven, vastbesloten zijn de minst weerbaren in de wereld — de zelfvoorzienende boeren in ontwikkelingslanden — het recht om te kiezen te ontzeggen. Eigenlijk is dit meer dan ironie, het is wreedheid. Een wreedheid die moet stoppen. Nu meteen.

H. G. Wells wordt vaak geciteerd met de uitspraak dat beschaving een race is tussen opvoeding en catastrofe. De New Yorkse schrijver Michael Specter, die een geweldig boek over antiwetenschappelijke bewegingen heeft geschreven, getiteld “Denialism” (“ontkenning-isme” in het Nederlands) werkte dit bij door te schrijven dat beschaving een race is tussen innovatie en catastrofe. Dit geldt vandaag meer dan ooit, nu de beschaving door de twee catastrofes van klimaatsverandering en ecologische schaarste stuit op de vraag van een grotere, welvarender wereldbevolking naar meer voedsel. De oplossing hiervoor is altijd dezelfde: innovatie. De unieke gave van de mens om nieuw gereedschap uit te vinden heeft onze soort al zoveel keren gered van de dreigende malthusiaanse catastrofe. Daarom zullen we, als we deze innovaties afwijzen, terechtkomen in een catastrofe die niet alleen waarschijnlijk, maar waarschijnlijk ook onafwendbaar is. Dit was inderdaad de waarschuwing die de grote Norman Borlaug ons naliet voor hij stierf. [Borlaug ontving in 1970 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn bijdrage aan de wereldvrede dankzij verbeterde voedselproductie, de zogenaamde Groene Revolutie]. In zijn woorden:

“Als de neezeggers erin slagen de landbouwkundige biotechnologie af te stoppen, dan zullen ze bijdragen aan de hongersnoden en de globale biodiversiteitscrisis die ze nu al bijna 40 jaar voorspellen.”

De enige manier om samenzweringstheorieën te laten uitsterven, is uiteindelijk meer en meer mensen bewust maken zodat ze die theorieën afwijzen. Dan komt er misschien een keerpunt, waarbij wat eens als wijsheid aanvaard werd meer en meer wordt gezien als de dwaze onzin die het altijd al was.

Ik denk, ik hoop, dat we vandaag op dit keerpunt staan. En nu, met een klein extra zetje, kunnen we met z’n allen de ontkenning van wetenschappelijk bewijsmateriaal door de anti-ggo-beweging in de vuilbak van de geschiedenis werpen. Daar hoort ze thuis.

Het citaat van vandaag komt van Charles Darwin. Darwin zei:

Onwetendheid baart vaker vertrouwen dan kennis: het zijn zij die weinig of niets weten, die zo overtuigend beweren dat dit of dat probleem nooit door de wetenschap opgelost zal worden.

Tot de volgende keer.

• De orginele tekst van Mark Lynas